Το τελευταίο διάστημα, από τα μέσα Σεπτεμβρίου, καταγράφεται αυξημένη θνησιμότητα σε ψάρια της οικογένειας Epinephelidae (ροφοί, στήρες και σφυρίδες) με μεγάλο αριθμό νεκρών ατόμων να εκβράζεται στις ακτές και να παρατηρούνται ετοιμοθάνατα ψάρια στην επιφάνεια της θάλασσας.
Οι αναφορές για τους ροφούς, τις στήρες και τις σφυρίδες προέρχονται κυρίως από την Κρήτη, ειδικότερα τον νομό Λασιθίου, αλλά και από Κυκλάδες, όπως η Τήνος, η Σύρος και η Άνδρος.
Όπως γράφει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, οι ενδείξεις παραπέμπουν στην ιογενή εγκεφαλοπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια, που προκαλείται από τον ιό Betanodavirus, ο οποίος είναι ευρέως διαδεδομένος στη Μεσόγειο και προσβάλλει έντονα τα είδη της οικογένειας Epinephelidae, τα οποία εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία στον ιό. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ασυνήθιστη συμπεριφορά, με τα ψάρια να κινούνται αργά και σε σπειροειδή τροχιά στην επιφάνεια της θάλασσας, συχνά με την κοιλιά προς τα πάνω λόγω διόγκωσης της νηκτικής κύστης. Παρόμοια περιστατικά, μικρότερης όμως έντασης, παρατηρούνται κάθε χρόνο με έξαρση κυρίως το φθινόπωρο.
Το προηγούμενο έτος, εργαστηριακές αναλύσεις σε στήρες που βρέθηκαν νεκρές στο Δισκό (Ν. Ηρακλείου) επιβεβαίωσαν την παρουσία του ιού με μοριακές μεθόδους. Φέτος, η ομάδα του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας Υδατοκαλλιεργειών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ), σε συνεργασία με το Εργαστήριο Γενετικής (ΙΘΑΒΒΥΚ) και το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων & Εσωτερικών Υδάτων (ΙΘΑΒΙΠΕΥ) του Ελληνικού Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), έχει ξεκινήσει συστηματική διερεύνηση αυτών των περιστατικών. Δείγματα έχουν συλλεχθεί από διάφορες περιοχές της Κρήτης και πραγματοποιείται λεπτομερής καταγραφή σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, αλιευτικούς συλλόγους και τη Διεύθυνση Αλιείας του Νομού Λασιθίου. Οι εργαστηριακές αναλύσεις που θα ακολουθήσουν θα δώσουν οριστική απάντηση για την αιτία της θνησιμότητας. Εάν επιβεβαιωθεί η παρουσία του ιού, θα διεξαχθούν γενετικές αναλύσεις για να εντοπιστούν τυχόν γενετικές αλλαγές που θα μπορούσαν να αιτιολογούν την αυξημένη θνησιμότητα της φετινής χρονιάς.
Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι ο ιός προσβάλλει αποκλειστικά τα ψάρια και δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, συνεπώς δεν υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, τα νεκρά ψάρια που εκβράζονται στις ακτές δεν πρέπει να καταναλώνονται, καθώς ενδέχεται να έχουν αλλοιωθεί. Η ιογενής εγκεφαλοπάθεια επηρεάζει επίσης είδη ιχθυοκαλλιέργειας, όπως το λαβράκι, και σε κάποιες περιπτώσεις στο παρελθόν, εξάρσεις της νόσου σε άγριους πληθυσμούς είχαν συνδεθεί με δραστηριότητες ιχθυοκαλλιέργειας.
Ωστόσο, στην παρούσα κατάσταση, οι περιοχές που καταγράφονται εξάρσεις δεν γειτνιάζουν με μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, γεγονός που υποδεικνύει πως ο ιός υπάρχει φυσικά στο θαλάσσιο περιβάλλον και μπορεί να προσβάλει άγριους πληθυσμούς.
Το ΕΛΚΕΘΕ συνεχίζει τη συστηματική μελέτη των περιστατικών μέσω των εξειδικευμένων εργαστηρίων του. Για πληρέστερη καταγραφή των περιστατικών, το ΕΛΚΕΘΕ καλεί τους πολίτες που παρατηρούν θνησιμότητα σε ψάρια να επικοινωνούν στα τηλέφωνα 2810 337760 και 2810 337766 ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. με τον επιστημονικά υπεύθυνο για τη συγκεκριμένη έρευνα, Δρ. Παντελή Καθάριο. Το ΕΛΚΕΘΕ παραμένει στη διάθεση του κοινού για ενημερώσεις σχετικά με την πρόοδο της έρευνας και συνεχίζει να εργάζεται για την προστασία των τοπικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και την υποστήριξη της αλιείας.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας & Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) είναι ένα από τα τρία ινστιτούτα του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) με έδρα
το Ηράκλειο, Κρήτη και εγκαταστάσεις στην Ανάβυσσο, Αττικής και Σούδα, Χανίων. Με προσωπικό 111 ατόμων και 24 τακτικούς ερευνητές, δραστηριοποιείται στην θαλάσσια βιοποικιλότητα, γενετική και γονιδιωματική, και τις υδατοκαλλιέργειες.
Μέλος του μητρώου
