Η υπερδόμηση και οι πολεοδομικές αυθαιρεσίες υπερπολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο στη Σαντορίνη. Για αυτό άλλωστε ένα από τα βασικά μέτρα που ελήφθησαν για τον έλεγχο της δόμησης είναι η αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών, εδώ και περίπου τέσσερα έτη, για κύρια τουριστικά καταλύματα στην εκτός σχεδίου περιοχή, έως την ολοκλήρωση και την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ).
Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα του μέτρου έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση λόγω της ύπαρξης χρονικών κενών μεταξύ των πέντε υπουργικών αποφάσεων αναστολής, καθώς και εξαιρέσεων που επιτρέπουν τη συνέχιση της ανοικοδόμησης.
Τα Κενά Χρονικά Διαστήματα και οι Επιπτώσεις τους
Παρά τις αποφάσεις αναστολής, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η Τοπική Επιτροπή Θήρας της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), έχουν εντοπιστεί χρονικά κενά μεταξύ των σχετικών υπουργικών αποφάσεων, κατά τα οποία συνεχίζεται η αδειοδότηση και προέγκριση και κατόπιν η υλοποίηση νέων κατασκευών. Ενδεικτικά στο κενό διάστημα:
– μεταξύ 07/08/2021 και 31/08/2021 εγκρίθηκαν 18.297 τ.μ. νέας δόμησης αποκλειστικά για 5* ξενοδοχεία.
– μεταξύ 08/08/2023 και 15/09/2023 εγκρίθηκαν 4.184 τ.μ. νέας δόμησης για 5* ξενοδοχεία.
Δηλαδή συνολικά, κατά την τελευταία τριετία, στα χρονικά κενά μεταξύ των αναστολών έχουν προεγκριθεί περίπου 26.000 τ.μ. νέας δόμησης, κάποια εκ των οποίων ήδη κατασκευάζονται. Με άλλα λόγια, η πολιτική της αναστολής δεν έχει εφαρμοστεί αποτελεσματικά στην πράξη, καθώς οι υφιστάμενες εξαιρέσεις (π.χ. εκτός σχεδίου επιτρέπεται η κατασκευή κατοικιών οι οποίες στη συνέχεια μετατρέπονται σε ενοικιαζόμενα δωμάτια ή χώροι βραχυχρόνιας μίσθωσης, κοινώς AirBNB) και τα κενά διαστήματα έχουν επιτρέψει τη συνέχιση της οικοδομικής δραστηριότητας.
Απαραίτητες Ενέργειες για μια Ουσιαστική Αναστολή
Σύμφωνα με την ΕΛΛΕΤ, για να επιτευχθεί πραγματικός έλεγχος της δόμησης στην εκτός σχεδίου περιοχή της Σαντορίνης, είναι αναγκαία υιοθέτηση των παρακάτω μέτρων:
– Καθολική αναστολή δόμησης στην εκτός σχεδίου περιοχή έως την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, χωρίς τις εξαιρέσεις που προβλέπονται (ΦΕΚ 731/Δ/15.09.2023), ώστε να μην υπάρχουν «παραθυράκια» που επιτρέπουν τη συνέχιση της δόμησης. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, πρέπει να καταργηθούν εξαιρέσεις που αφορούν προεγκρίσεις οικοδομικών αδειών οι οποίες είχαν χορηγηθεί πριν την πρώτη απόφαση αναστολής, εγκεκριμένοι οργανωμένοι τουριστικοί υποδοχείς κλπ.
– Πρόβλεψη ώστε οι προεγκρίσεις που έχουν ήδη εκδοθεί κατά την περίοδο ισχύος της αναστολής να θεωρηθούν ως μη ισχύουσες, προκειμένου να αποτραπεί η συνέχιση των κατασκευών.
– Έκδοση εγκυκλίου που θα αποδέχεται τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) ως προς το γενικότερο ζήτημα της εκτός σχεδίου δόμησης και τον χαρακτηρισμό των κοινόχρηστων οδών.
Η πραγματική αναστολή της οικοδομικής δραστηριότητας στην εκτός σχεδίου περιοχή, χωρίς εξαιρέσεις και κενά χρονικά διαστήματα, είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου και ισορροπημένου αναπτυξιακού μοντέλου. Ωστόσο, ακρογωνιαίο λίθο για την προστασία του νησιού και την ορθολογική διαχείριση του χώρου αποτελεί η έγκαιρη ολοκλήρωση και έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, ώστε να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη δεν θα θυσιάζει το μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της Σαντορίνης.
Απαγόρευση και στην Καλντέρα
Είναι αξιοσημείωτο ότι, ειδικά για την περιοχή της Καλντέρας, όπου οι κίνδυνοι για τις κατασκευές (νόμιμες και αυθαίρετες) είναι μεγαλύτεροι καθώς το έδαφος είναι σαθρό, το περασμένο φθινόπωρο, με ρύθμιση του ΥΠΕΝ, ανεστάλη έως το τέλος του 2025 (ή έως την έγκριση του νέου ΕΠΣ, αν αυτό συμβεί νωρίτερα) η έκδοση οικοδομικών αδειών για νέα κτίρια ή επεκτάσεις υφιστάμενων κτιρίων και πισινών ή υδάτινων στοιχείων.
Επίσης, για τα κτίσματα με χρήση τουρισμού-αναψυχής (π.χ. ξενοδοχεία) ή καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια, μπαρ) πρέπει εντός διετίας να εκπονηθούν μελέτες στατικής επάρκειας διαφορετικά θα αφαιρείται η άδεια λειτουργίας. Επίσης, έως τα μέσα του 2025 η Υπηρεσία Δόμησης Θήρας θα πρέπει να ελέγξει το σύνολο των οικοδομικών αδειών που έχει εκδοθεί την τελευταία πενταετία.
Μέλος του μητρώου
