Ήταν ίσως μία ελάχιστη ένδειξη αναγνώρισης στο πρόσωπο όχι μόνο ενός ευεργέτη του νησιού, αλλά ενός «εφευρέτη πρώτης κλάσης», όπως τον είχαν χαρακτηρίσει, στις αρχές της δεκαετίας του ’60, οι Financial Times. Χάρη στις εφευρέσεις του, θα δημιουργούσε την πρώτη ελληνική πολυεθνική εταιρεία, η οποία όμως, μετά το θάνατό του, θα έβλεπε και την άλλη όψη του νομίσματος.
Γεννημένος το 1920 στην Αμοργό, ο Αριστόβουλος Πετζετάκις θα επιδείκνυε από τα φοιτητικά του χρόνια, όπου σπούδαζε ως χημικός μηχανικός, έφεση στην έρευνα και τις μικροεφευρέσεις. Όταν κάποια στιγμή ανέλαβε τη μικρή βιοτεχνία του πατέρα του στο Μοσχάτο, τότε θα έβρισκε πρόσφορο έδαφος για να αναπτύξει και να τελειοποιήσει τα ταλέντα του.
Το 1960, ιδρύει την "Α.Γ. Πετζετάκις", η οποία σύντομα θα του χάριζε παγκόσμια φήμη και αμύθητα πλούτη. Ήταν ίσως από τους λίγους επιχειρηματίες που, χάρη στην εφευρετικότητα του, θα κατάφερνε σε μικρό χρονικό διάστημα να γίνει από τους πιο πλούσιους ανθρώπους στον κόσμο. Όπως, επίσης, ήταν από τους λίγους επιχειρηματίες που στο σύντομο, όπως τελικά αποδείχθηκε, πέρασμά του θα έφερνε επανάσταση στον τομέα των πλαστικών για βιομηχανική χρήση. Είναι χαρακτηριστικό ότι εφημερίδα της εποχής τον είχε αποκαλέσει «αυτοδημιούργητο και πρωτοπόρο επιχειρηματία, που άλλαξε την παγκόσμια ιστορία στη γεωργία, την άρδευση, την ύδρευση και τη σύγχρονη κατοικία».
Χρονιά-σταθμός στην καριέρα του ήταν το 1965, όταν ανακάλυψε τον σωλήνα Heliflex, καθώς και το μηχάνημα παραγωγής του, ο οποίος θα αποτελούσε το όχημα για την κατάκτηση του κόσμου. Ο εν λόγω εύκαμπτος πλαστικός σωλήνας θα απαξίωνε πλήρως τους λιγότερο αποτελεσματικούς -λόγω της ευαισθησίας τους στον ήλιο- σωλήνες που έως τότε χρησιμοποιούταν στη βιομηχανία πλαστικών, αλλά και στην ύδρευση, την άρδευση και τη γεωργία.
Πεπεισμένος για την αξία της εφεύρεσής του, σπεύδει αμέσως να την κατοχυρώσει και κατόπιν να την εκχωρήσει σε εταιρείες-κολοσσούς, όπως η Dunlop, Pirelli και Goodyear, εισπράττοντας υψηλά δικαιώματα. Την ίδια στιγμή, ιδρύει 22 θυγατρικές ανά τον κόσμο, καθιστώντας την "Α.Γ. Πετζετάκις", την πρώτη ελληνική πολυεθνική εταιρεία. Τα δε προϊόντα της εξάγονται σε 60 και πλέον χώρες, ακόμη και στην Μέση Ανατολή αλλά και την Αφρική, όπου ο ιδρυτής είχε προβλέψει ότι στα επόμενα χρόνια θα υπήρχε μεγάλη ανάγκη για έργα ύδρευσης και άρδευσης.
Όντας ανήσυχο πνεύμα, προχωράει σε μια σημαντική ακόμη καινοτομία, ενός σωλήνα για έργα αποχέτευσης, ο οποίος, χάρη στην αντοχή και την πρακτικότητά του, θα αντικαθιστούσε τους σκληρούς γερμανικούς σωλήνες, που και ο ίδιος χρησιμοποιούσε έως τότε και τους χρυσοπλήρωνε. Έτσι, λοιπόν, γίνεται αυτός ο αποδέκτης υψηλών δικαιωμάτων από ευρωπαϊκές και όχι μόνο εταιρείες που έκαναν χρήση της συγκεκριμένης πατέντας.
Εξίσου πρωτοποριακές αποδείχθηκαν και οι ιδέες του όσον αφορά τις σχέσεις του με τους υπαλλήλους του. Όπως και ο Bill Marriott, ιδρυτής της φερώνυμης αλυσίδας ξενοδοχείων, έτσι και αυτός γνώριζε όλους τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις του με το μικρό τους όνομα (είχε βαφτίσει και πολλά παιδιά τους), ενώ υπήρξε ιδιαίτερα γαλαντόμος σε θέματα αμοιβών και μπόνους. Δεν είναι τυχαίο ότι το προσωπικό του θεωρείτο το πιο καλοπληρωμένο της εποχής, αλλά και το πλέον εκπαιδευμένο, σε σημείο που πολλά από τα στελέχη του να αποτελούν μήλον της έριδος για μεγάλες επιχειρήσεις του εξωτερικού.
Η φήμη του δε ήταν τέτοια που ούτε οι πραξικοπηματίες τόλμησαν να τον ενοχλήσουν, παρότι γνώριζαν τα βαθύτατα δημοκρατικά του αισθήματα. Μάλιστα, δεν παρέλειψαν να τον επισκεφθούν μία φορά στο γραφείο του για να ζητήσουν τη βοήθειά του σε θέματα που άπτονταν των εξαγωγών.
Δυστυχώς, όμως, το νήμα της ζωής του ανθρώπου που ανέτρεψε τα δεδομένα στην παγκόσμια βιομηχανία πλαστικών, έμελλε να κοπεί πρόωρα. Ο Αριστόβουλος Πετζετάκις, ίσως η πλέον κορυφαία φυσιογνωμία της ελληνικής βιομηχανίας, πεθαίνει ξαφνικά από καρδιακό επεισόδιο το 1973, σε ηλικία 50 ετών. Ο πρόωρος θάνατός του θα ήταν σημαντική απώλεια για την εξέλιξη του κλάδου των πλαστικών, αλλά και για το οικοδόμημά του, το οποίο με αργό αλλά σταθερό βηματισμό θα όδευε στο περιθώριο.
Η επομένη του θανάτου του βρίσκει την εταιρεία του ανέτοιμη να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις. Ελλείψει κάποιου ηγετικού προσώπου, καθότι τα παιδιά του ήταν ακόμη μικρά, διάφοροι ‘’καλοθελητές’’, κυρίως άτομα κοντινά στο οικογενειακό περιβάλλον του Έλληνα βιομηχάνου, θα εκμεταλλευτούν την κατάσταση και θα πλουτίσουν σε μικρό χρονικό διάστημα.
Τα ηνία της "Α.Γ. Πετζετάκις" θα αναλάβουν εκ περιτροπής τα αδέρφια του εκλιπόντος, η σύζυγός του, οι τέσσερις κόρες του, και από το 1986 ο γιος του, Γεώργιος Πετζετάκις. Όμως, με εξαίρεση κάποιες εκλάμψεις, όπως ορισμένες επιτυχημένες προσλήψεις διευθυντικών στελεχών και δύο αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, η πορεία της άλλοτε κραταιάς επιχείρησης είναι καθοδική.
Πρώτο ισχυρό χτύπημα θα αποτελούσε τη δεκαετία του ’80 ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ, όταν ο όμιλος Πετζετάκι αποδείχθηκε ανέτοιμος να χειρισθεί την κρίση, με αποτέλεσμα να απωλέσει το 25% των εξαγωγών του. Όπως ανέτοιμος φάνηκε και το 1990, όταν έληξε η παγκόσμια αποκλειστικότητα της πατέντας του μακαρίτη Αριστόβουλου Πετζετάκι, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα στην παραγωγή και διάθεση ανταγωνιστικών προϊόντων, τα οποία τα επόμενα χρόνια θα ‘’ροκάνιζαν’’ το μερίδιο αγοράς του ομίλου.
Ο 21ος αιώνας βρήκε τον Όμιλο Πετζετάκι να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ρευστότητας, μειωμένες πωλήσεις και κέρδη, αλλά και χρέη που υπερβαίνουν τα 170 εκατ. ευρώ. Ακόμη και η αναζήτηση στρατηγικού εταίρου που θα τον έσωζε, δεν απέδωσε αποτελέσματα, αν και υπήρχε έντονο ενδιαφέρον από το εξωτερικό. Οι τίτλοι τέλους για την πρώτη ελληνική πολυεθνική έπεσαν το 2015.
Πηγή: Επιχειρείν αλά ελληΝΙΚΑ (Εκδ. Σταμούλης)
Μέλος του μητρώου
