Της ειδικής συνεδρίασης προήδρευσε και συντόνισε ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου και νεοεκλεγείς Πρόεδρος της Επιτροπής Νήσων της CPMR κ. Γιώργος Χατζημάρκος, ενώ μεταξύ των ομιλητών ήταν και ο Ευρωβουλευτής της ΝΔ, μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κ. Μανώλης Κεφαλογιάννης.
Ο κ. Γιώργος Χατζημάρκος, στην εισαγωγική του τοποθέτηση, παρουσίασε το ζήτημα μέσα από την πολύτιμη εμπειρία που αποκόμισε η Περιφέρεια καθ’ όλη την διάρκεια του 2015, με τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου να δέχονται το συντριπτικό ποσοστό των προσφυγικών ροών που πέρασαν στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό την ανάγκη να ενισχυθεί και να κατοχυρωθεί θεσμικά ο ρόλος των Περιφερειών στην διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης, όχι μόνο από οικονομικής απόψεως, αλλά μέσα από την γενναία αποκέντρωση ρόλων και αρμοδιοτήτων, καθώς και την ανάγκη θεσμικής κατοχύρωσης των διαπεριφερειακών συνεργασιών.
Ενδεικτικό παράδειγμα διαπεριφερειακής συνεργασίας και γενικότερα του ρόλου που μπορούν να διαδραματίσουν οι Περιφέρειες στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, ήταν το Μνημόνιο Συνεργασίας που υπεγράφη τον περασμένο Φεβρουάριο στην Λέρο, μεταξύ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και της Περιφερειακής Κυβέρνησης της Βαλένθια, η οποία προέβλεπε την μετεγκατάσταση στη Βαλένθια 1000 προσφύγων από τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου. Ειδική αναφορά στην συμφωνία αυτή, έκανε η κα Helena Ferrando Calatayud, Γενική Διευθύντρια για την Κοινωνική Ένταξη, της Περιφερειακής Κυβέρνησης της Βαλένθια.
Ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου δήλωσε εξαιρετικά υπερήφανος για την εν λόγω συμφωνία, η οποία ήλθε ως απάντηση από πλευράς των ευρωπαϊκών Περιφερειών, στην σχεδόν ταυτόχρονη απόφαση των χωρών του Βίζεγκραντ, να κλείσουν τα σύνορά τους, μια απόφαση που όπως τόνισε, διχάζει και πολώνει την κοινωνία της Ευρώπης.
Όπως είπε ο κ. Χατζημάρκος, «η πρωτοβουλία των χωρών του Βίζεγκραντ, ανέδειξε το πραγματικό πολιτικό πρόβλημα της Ευρώπης, της αδυναμία της να χαράξει κοινή ευρωπαϊκή ατζέντα για το προσφυγικό, με χώρες της να ακολουθούν εθνικές ατζέντες. Η προσφυγική κρίση, λειτουργεί ως καταλύτης και φέρνει την Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμέτωπη με την αδήριτη ανάγκη να περάσει στην επόμενη φάση της πολιτικής ωρίμανσης και ολοκλήρωσης, ενός ζητήματος που παραμένει ανοιχτό»
Ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου αναφέρθηκε και στον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα διαχειρίστηκε την προσφυγική κρίση, κάνοντας σαφή διάκριση μεταξύ του νομικού και του πολιτικού τρόπου διαχείρισης.
Καταλήγοντας, αναφέρθηκε στο ιστορικό χρέος της Ευρώπης: «Η Ευρώπη, είχε για πρώτη φορά στην ιστορία της, 70 συνεχή χρόνια ειρήνης. Χρέος της είναι να προστατεύσει, να διατηρήσει και να συνεχίσει την μεγαλύτερη περίοδο ειρήνης στην ιστορία της».
Στην διάρκεια της συζήτησης για το προσφυγικό, ο κ. Δημήτρης Σκιαδάς, Διδάκτωρ Αναπληρωτής Καθηγητής Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, μίλησε με θέμα την «Ευρωπαϊκή Μεταναστευτική Πολιτική: Η προσπάθεια να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας και του ανθρωπισμού».
Μίλησαν επίσης η κα Helena FERRANDO CALATAYUD, Γενική Διευθύντρια για την Κοινωνική Ένταξη, Περιφερειακή Κυβέρνηση της Βαλένθια και η κα Winni GROSBØLL, Δήμαρχος, Bornholms Regionskommune.