Όπως ανέφερε ο εισηγητής, είναι αναγκαίο να αρχίσουν επιτέλους να υλοποιούνται οι νησιωτικές πολιτικές και η σημερινή Κυβέρνηση αλλά και όλες οι επόμενες Κυβερνήσεις που θα έρθουν αργότερα, να μπορέσουν να ανταποκρίνονται, πάντα, στο ζήτημα της χάραξης πολιτικών με γνώμονα την νησιωτική ιδιαιτερότητα, για να μπορούν να υλοποιούν και τις επιταγές και του Συντάγματος, αλλά και των ευρωπαϊκών συνθηκών που έχουν ψηφιστεί τα προηγούμενα χρόνια.
Ο Ν. Συρμαλένιος αναφέρθηκε στη Ρήτρα Νησιωτικότητας, επισημαίνοντας ότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες Άμστερνταμ και Λισαβόνας, το ελληνικό Σύνταγμα, αλλά και ο νόμος 4150/2013 θεσμοθέτησαν τη Νησιωτικότητα, δηλαδή τη νησιωτική ιδιαιτερότητα, σύμφωνα με την οποία, για κάθε νόμο του Κράτους που ψηφίζεται και αφορά στα νησιά, είναι αναγκαία η γνωμάτευση της Γενικής Γραμματείας Νησιωτικής Πολιτικής και Αιγαίου, ύστερα από συνεννόηση με τους τοπικούς Βουλευτές καθώς και με το Συμβούλιο Νησιωτικής Πολιτικής, συμβούλιο το οποίο έχει θεσμοθετηθεί και το οποίο εποπτεύει ο Πρωθυπουργός.
Ωστόσο, επεσήμανε ότι με τις σημερινές αρμοδιότητες που έχει η Γενική Γραμματεία Νησιωτικής Πολιτικής δεν μπορεί να ασχοληθεί με το σύνολο των προβλημάτων που απορρέουν στα νησιά και έχει μια περιορισμένη γκάμα αρμοδιοτήτων, που θα έπρεπε να διευρυνθεί.
Επίσης, καθοριστική θα είναι και η άμεση αλλαγή του Κανονισμού της Βουλής, έτσι ώστε να βρεθεί ο τρόπος και τα κατάλληλα εργαλεία για να υπάρξει νομοτεχνική επεξεργασία όλων των θεμάτων και των νομοσχεδίων, προτού φτάσουν στην Ολομέλεια.
Τουρισμός: Ο Ν. Συρμαλένιος τόνισε ότι «τα νησιά αποτελούν την αιχμή του δόρατος του ελληνικού τουρισμού. Για να εξακολουθεί να είναι το μεγάλο μας πλεονέκτημα και να βελτιωθεί η ελκυστικότητά τους, είναι απαραίτητη η βιώσιμη αειφόρος ανάπτυξή τους, που σημαίνει ότι ο τουρισμός θα πρέπει να σέβεται πρωτίστως το εξαίρετο φυσικό περιβάλλον και τη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής τους φυσιογνωμίας. Αυτή άλλωστε η φυσιογνωμία τους αποτελεί και το συγκριτικό πλεονέκτημα της τουριστικής νησιωτικής ανάπτυξης που οφείλουμε να υπερασπιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις. Τα ελληνικά νησιά μέχρι πρόσφατα στήριξαν την τουριστική ανάπτυξη στο πρότυπο του οργανωμένου μαζικού τουρισμού, επιδιώκοντας το γρήγορο και εύκολο κέρδος. Αυτό είχε σε αρχικό στάδιο κάποια εισοδηματικά οφέλη, αλλά στη συνέχεια και μια σειρά δυσμενών επιπτώσεων. Το μοντέλο του μαζικού τουρισμού φαίνεται πλέον να έχει εξαντλήσει τα όριά του, παρουσιάζοντας προβλήματα σε οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, ενώ η προώθηση των tour operators σε λογικές all inclusive, δημιουργεί σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία των τοπικών κοινωνιών.
Παράλληλα απαιτούνται πολιτικές στήριξης μιας μακρόπνοης τουριστικής πολιτικής που θα αξιοποιεί όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε νησιού, θα δένει οργανικά τον τουρισμό με τον πολιτισμό, αλλά και με την πρωτογενή παραγωγή. Θα αναπτύξει όλες τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού με προφανείς θετικές επιπτώσεις στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
Είναι απαραίτητο λοιπόν να καταρτιστεί ένα μακρόπνοο στρατηγικό σχέδιο για τη βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη των νησιών, έτσι ώστε η αυξητική τάση του τουρισμού όλα τα τελευταία χρόνια να μην είναι κυρίως αποτέλεσμα των δυσμενών συνθηκών της ευρύτερης περιοχής μας, αλλά κυρίως συνέπεια ενός δικού μας σχεδιασμού για την τουριστική ανάπτυξη της χώρας».
Μεταφορές - Προσβασιμότητα
«Κομβικό ζήτημα για την τουριστική αλλά γενικότερα για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών είναι το ζήτημα της ακτοπλοϊκής διασύνδεσης και γενικότερα των μεταφορών. Οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις, ειδικά στα μικρότερα νησιά, εμφανίζονται να είναι πολλαπλά προβληματικές, με μειωμένα δρομολόγια (ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες). Υπάρχει έλλειψη ενδοεπικοινωνίας, τα πλοία είναι παλαιά και τα λιμάνια απαιτούν ανακατασκευές και επεκτάσεις. Απαιτείται λοιπόν η χάραξη ενός νέου δικτύου ακτοπλοϊκών διασυνδέσεων που θα συνδυάζει τις γραμμές - κορμούς με τις επιμέρους συνδέσεις, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να αξιοποιηθούν όλες οι δυνατότητες και οι μορφές παροχής του συγκοινωνιακού έργου, ώστε η ακτοπλοϊκή διασύνδεση να ικανοποιεί, καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, τις απαιτήσεις μετακίνησης επιβατών και εμπορευμάτων.
Ταυτόχρονα απαιτείται ένας συνολικός επανασχεδιασμός των δρομολογιακών δικτύων, έτσι ώστε να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι συνδυασμένες μεταφορές, έχοντας υπόψη και τον επανασχεδιασμό των λεγόμενων άγονων γραμμών, αεροπορικών και ακτοπλοϊκών.
Επίσης, σημαντικό ζήτημα αποτελεί η υλοποίηση του μεταφορικού ισοδύναμου, δηλαδή, ίδια αξία εισιτηρίων για ίσες αποστάσεις στη στεριά και στη θάλασσα, κάτι που θα αποκαταστήσει την ανισοτιμία στην μεταφορά των νησιωτών, σε σχέση με τους πολίτες της λοιπής χώρας.
Ως προς τα λιμάνια, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην κατασκευή υποδομών ανάλογα με τον χαρακτηρισμό τους σε εθνικής, περιφερειακής και τοπικής σημασίας, ενώ ανοικτή παραμένει η συζήτηση για το κατά πόσο πρέπει να υπάρχουν πολλά Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία ή να υπάρχει ένα άλλο βιώσιμο σύστημα. Αυτό που είναι σημαντικό με όποιο σύστημα και διαχείριση και αν υπάρχει, είναι ότι χρειάζεται μια άμεση λύση που να δίνει προοπτική και να αναζωογονήσει τις λιμενικές υποδομές.
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρόταση κατατέθηκε στην Επιτροπή, για τη δημιουργία της «Αιγιακής Οδού». Δηλαδή, το δρομολόγιο ενός πλοίου, που θα ξεκινάει από την Γαύδο, το Καστελόριζο και θα φτάνει στη Βόρεια Ελλάδα, μέχρι το απώτατο σημείο - εκτός από τη Θεσσαλονίκη - και στο Πόρτο Λάγος, ώστε να μπορεί ο πολίτης να ξεκινάει από τη μια άκρη και να φτάνει στην άλλη άκρη της Ελλάδας.
Τέλος, η προώθηση των υδατοδρομίων, που θα μπορούσε να δώσει σημαντικές λύσεις στο ζήτημα της προσβασιμότητας, ιδιαίτερα στα νησιά που δεν υπάρχουν αεροδρόμια. Φαίνεται πλέον ότι, μετά από καθυστερήσεις και αγκυλώσεις στο θεσμικό πλαίσιο και στη γραφειοκρατία, βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο υλοποίησης τους».
Οικονομία, Ανάπτυξη, Χωροταξικός Σχεδιασμός
«Η βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών, προϋποθέτει τον καθορισμό των "ορίων" της ανάπτυξης, ανάλογα με τη φέρουσα ικανότητα, αλλά και τα συγκριτικά φυσικά και παραγωγικά πλεονεκτήματα των νησιών. Ο χωροταξικός σχεδιασμός ανά νησί, αποτελεί το πρώτο βήμα για την οριοθέτηση της ανάπτυξης, αφού θα καθορίσει τις χρήσεις γης και την ανάλογη στήριξη των οικονομικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων.
Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να επανεκκινήσει όλη εκείνη την παραγωγή των τοπικών προϊόντων που εγκαταλείφθηκαν στο όνομα της τουριστικής μονοκαλλιέργειας και να την καταστήσει οργανικό στοιχείο της τουριστικής ανάπτυξης.
Το ίδιο θα πρέπει να σχεδιαστεί και η μεταποίηση, καθώς και συνολικά η βιοτεχνική και βιομηχανική δραστηριότητα, όπου υπάρχουν δυνατότητες και ιστορική παράδοση (π.χ. ορυκτός πλούτος)».
Ενέργεια
«Στόχος της ενεργειακής πολιτικής στα νησιά, προφανώς είναι η ενεργειακή επάρκεια, καθώς και η κάλυψη της αυξημένης ενεργειακής ζήτησης που απαιτεί η τουριστική ανάπτυξη. Πρέπει να προχωρήσει η ηλεκτρική διασύνδεση με την ηπειρωτική χώρα, έτσι ώστε να αντικατασταθούν οι ρυπογόνοι πετρελαϊκοί σταθμοί και ταυτόχρονα να αξιοποιηθούν και οι Α.Π.Ε. (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) με σεβασμό στην χωροθέτηση και τα όρια του νησιωτικού χώρου».
Υγεία, Παιδεία, Πρόνοια
«Τα τελευταία χρόνια η υποβάθμιση της δημόσιας υγείας, της παιδείας και της πρόνοιας είχε ξεπεράσει κάθε όριο βιωσιμότητας. Οι προσπάθειες που γίνονται τώρα για την στήριξη δημόσιων πολιτικών και δομών, είναι αξιοσημείωτες, αλλά απαιτούνται ακόμα περισσότερο εξειδικευμένες πολιτικές και οικονομικοί πόροι, έτσι ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες μιας στοιχειώδους και ανεκτής κοινωνικής πολιτικής».
Περιβαλλοντικές υποδομές, υδροδότηση
«Το χρόνιο πρόβλημα των άνυδρων νησιών, δεν λύνεται με την δαπανηρή μεταφορά νερού, ακόμα και με τον στρατό. Είναι απαραίτητο να αναζητηθούν άλλοι τρόποι. Πρέπει να γίνει επέκταση των συστημάτων αφαλάτωσης σε όλα τα νησιά και κατά προτίμηση να είναι μονάδες στηριζόμενες σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με την Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες, τουλάχιστον για τη μείωση της δαπάνης μεταφοράς νερού, ενώ σύντομα θα κινηθεί η διαδικασία για την προκήρυξη Δημόσιου Διεθνούς Μειοδοτικού Διαγωνισμού, επεξεργασίας θαλασσινού νερού, για τα άνυδρα νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου, αλλά και για τα άλλα νησιά, τα οποία θα ήθελαν να συμμετάσχουν προκειμένου να μειώσουν το κόστος υδροδότησης τους. Παράλληλα, η διαχείριση του υδάτινου δυναμικού απαιτεί έργα εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα και υλοποίησης πολιτικών εξοικονόμησης και ορθολογικής διαχείρισης, αξιοποιώντας όλους τους δυνατούς τρόπους και μορφές, όπως μικρά ανασχετικά φράγματα, υποχρεωτικές όμβριο-δεξαμενές, λίμνο-δεξαμενές κλπ.».
Απορρίμματα, λύματα
«Είναι γεγονός ότι η ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων έχει μείνει αρκετά πίσω στα νησιά. Σε πολλά -ακόμα και σε μεγάλα νησιά- λειτουργούν ακόμα Χ.Α.Δ.Α. (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων) ή και πρόχειρης καύσης των σκουπιδιών. Υπάρχουν Χ.Α.Δ.Α. που δεν έχουν αποκατασταθεί, ενώ με πολύ βραδείς ρυθμούς προχωράει η λειτουργία των Χ.Υ.Τ.Α. και πολύ περισσότερο των Χ.Υ.Τ.Υ. (Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων), που προϋποθέτουν τον διαχωρισμό στην πηγή, την κομποστοποίηση και την ανακύκλωση. Πρέπει γρήγορα να προχωρήσει η αναθεώρηση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Απορριμμάτων και η υλοποίησή τους ανά νησί, έτσι ώστε να αποφευχθούν και επερχόμενα πρόστιμα. Το ίδιο περίπου ισχύει και για την διάθεση-διαχείριση των λυμάτων, που αποτελεί στοιχειώδες ζήτημα προστασίας της δημόσιας υγείας και περιβαλλοντικής προστασίας. Παντού πρέπει να λειτουργήσουν σωστά οι εγκαταστάσεις βιολογικών καθαρισμών, αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς Πόρους».
Δημόσια διοίκηση, διοικητικές υπηρεσίες
«Η αποψίλωση των υπηρεσιών στα νησιά, τα χρόνια των μνημονίων, δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στην εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών τους. Οι υπηρεσίες που καταργήθηκαν, δεν μπόρεσαν να αντικατασταθούν αποτελεσματικά, ενώ οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες αδυνατούν να καλύψουν το σύνολο των αναγκών. Ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά είναι: Η μεγάλη υποστελέχωση του συνόλου σχεδόν των υπηρεσιών. Η έλλειψη προσωπικού στους Δήμους, όπου ακραίο παράδειγμα είναι σε μικρά νησιά ο δήμαρχος να στηρίζεται σε ένα γραμματέα ή σε έναν ή δύο υπαλλήλους. Το ίδιο συμβαίνει και στις Περιφέρειες, η επικάλυψη αρμοδιοτήτων της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης».
Γραφειοκρατία και καθυστέρηση στην αδειοδότηση έργων
«Βασικό πρόβλημα και ανασταλτικός παράγοντας για τις χρηματοδοτήσεις από Ευρωπαϊκά Προγράμματα για τα μικρά νησιά, είναι η έλλειψη μελετών και ωρίμανσης των έργων, λόγω έλλειψης τεχνικής υποστήριξης. Πέραν της στελέχωσης των αναγκαίων υπηρεσιών, η πρότασή μας αφορά την ηλεκτρονική εξυπηρέτηση των πολιτών στα νησιά, έτσι ώστε να μην μετακινούνται εκτός της κατοικίας τους, μέσω της ενίσχυσης των ΚΕΠ σε αρμοδιότητες και προσωπικό».
Μεταναστευτικό- Προσφυγικό
«Το μεταναστευτικό-προσφυγικό είναι ένα ζήτημα που απασχολεί όλη την Ελλάδα, αλλά για τα νησιά, ιδιαίτερα του Ανατολικού Αιγαίου είναι άμεσο και οξύ πρόβλημα, αφού είναι οι πύλες εισόδου στη χώρα. Τα νησιά του Αιγαίου έχουν δεχθεί το 1/3 των ροών που έχει δεχθεί όλη η Ευρώπη. Η ανεξέλεγκτη είσοδος ανθρώπων έχει περιοριστεί, ενώ έχει γίνει και η καταγραφή των ΜΚΟ και των εθελοντών, αλλά το πρόβλημα συνεχίζει να υφίσταται με την έλλειψη χρηματοδότησης, την ανεπάρκεια των δομών φιλοξενίας αλλά και την συμφωνία Τουρκίας-Ε.Ε. να είναι αρκετά εύθραυστη. Η έλλειψη ταχείας διαδικασίας για την εξέταση του ασύλου δημιουργεί σε πολλά νησιά εκρηκτικές καταστάσεις, όπως τις είδαμε τις τελευταίες μέρες στη Λέσβο και αλλού. Είναι προφανές ότι τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου πρέπει να τύχουν ακόμη μεγαλύτερης προσοχής και να επεκταθούν τα αντισταθμιστικά μέτρα στήριξης των τοπικών οικονομιών σε όλα τα επίπεδα».
Συμπερασματικά:
Οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών νιώθουν πολλές φορές ως πολίτες αδικημένοι και διαμαρτύρονται για ανισότιμη μεταχείρισή τους από την Πολιτεία. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν λόγω της νησιωτικής ιδιαιτερότητας, απομόνωση, αυξημένο κόστος ύπαρξης και διατήρησης υποδομών, υψηλό κόστος παραγωγής, περιορισμένες αγορές, ελλειμματικές δομές υγείας, πρόνοιας, παιδείας και άλλα, είναι χρόνια και μάλιστα επιτάθηκαν λόγω οικονομικής κρίσης και των πολιτικών των μνημονίων, με τελευταίο πλήγμα την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος Φ.Π.Α.
Απαραίτητο, λοιπόν, είναι να σχεδιαστεί τάχιστα μια σαφής, οριοθετημένη και στοχευμένη νησιωτική πολιτική σε όλα τα επίπεδα, η οποία θα αντιμετωπίσει άμεσα τα υπαρκτά προβλήματα με μέτρα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, έτσι ώστε με την αξιοποίηση όλων των συγκριτικών πλεονεκτημάτων τα νησιά να διατηρήσουν το μόνιμο πληθυσμό τους και να δώσουν προοπτική εγκατάστασης και παραμονής στους νέους ανθρώπους.
Κλείνοντας, θέλω να πω ότι ευελπιστούμε η κυβέρνηση να καταλήξει σύντομα σε κάποια άμεσα αντισταθμιστικά μέτρα που θα "απαλύνουν" κάποιες επιπτώσεις που έχουν συμβεί, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Αυτό θα είναι μια πρώτη νίκη όλων των νησιωτών Βουλευτών, αλλά και των τοπικών κοινωνιών.»
22/09/2016
Μέλος του μητρώου
