Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα πολύ κρίσιμο και κομβικό σταυροδρόμι, όπου δοκιμάζονται οι μέχρι σήμερα ασκούμενες πολιτικές της Ε.Ε. σε όλα τα επίπεδα, τόνισε ο βουλευτής Κυκλάδων Νίκος Συρμαλένιος, κατά την εισήγησή του στη συνεδρίαση της Μόνιμης Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής, παρουσία του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών Karl-Heinz Lambertz.
Ο Ν. Συρμαλένιος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Πιστεύω ότι το πλέον βασικό θέμα που έχει να αντιμετωπίσει η Ένωση είναι η μεγάλη αντίφαση μεταξύ των πολιτικών συνοχής που χρηματοδοτούνται μέσω του ΕΣΠΑ, της κοινής αγροτικής πολιτικής, αλλά και άλλων προγραμμάτων, όπως πακέτο Γιούνγκερ κ.λπ. που έχουν ως στόχο τη σύγκλιση των οικονομιών και την ευημερία των λαών και από την άλλη πλευρά των πολιτικών λιτότητας που οδηγούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, ιδιαίτερα στις χώρες που επιβλήθηκαν μνημονιακές πολιτικές και είχαμε αποτελέσματα, όπως η φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης και η εξαθλίωση των κατώτερων εισοδηματικά στρωμάτων.
Όλα αυτά συνέτειναν αποφασιστικά στην όξυνση των ανισοτήτων, όχι μόνο στο εσωτερικό των χωρών-μελών, αλλά μεταξύ των περισσότερο και λιγότερο αναπτυγμένων κρατών-μελών της Ε.Ε., καθώς και στην όξυνση ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων.
Να σκεφτούμε μόνο ότι στη χώρα μας, από το 2010 έως το 2015, χάθηκε το 25% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, ενώ η ανεργία έφτασε από το 9% που ήταν το 2009 στο 27% μέχρι το τέλος του 2013. Όλα αυτά παρά τις πολιτικές συνοχής που, μέσω των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων, επιδίωκαν ακριβώς το αντίστροφο.
Ταυτόχρονα, οι πολιτικές της λιτότητας οδήγησαν τους λαούς σε αποξένωση από τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. και τελικά σε φυγόκεντρες τάσεις, που εκφράστηκαν τόσο με το Brexit, αλλά και με τη σοβαρή ενίσχυση των ακροδεξιών και εθνικιστικών τάσεων στο εσωτερικό πλείστων χωρών της Ε.Ε..
Πιστεύουμε, ότι η συζήτηση που έχει ανοίξει την περίοδο αυτή για το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και για τον προϋπολογισμό για τη νέα προγραμματική περίοδο μετά το 2020 έως το 2026, υπό το φως της απώλειας σημαντικών εσόδων λόγω της εξόδου της μεγάλης Βρετανίας, θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τα φαινόμενα που περιγράψαμε, εάν θέλουμε να αντιστρέψουμε την πορεία απόκλισης και της όξυνσης των ανισοτήτων. Ας μην ξεχνάμε ότι, εκτός από τα φαινόμενα φτωχοποίησης εντός των χωρών της Ε.Ε., έχουμε να αντιμετωπίσουμε και το μεγάλο προσφυγικό και μεταναστευτικό κύμα, που προσπαθεί να βρει διέξοδο στις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου, ως αποτέλεσμα των πολέμων στη Συρία, αλλά και της αποσταθεροποίησης και της μεγάλης φτώχειας στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και σε περιοχές της Αφρικής και της Ασίας.
Ιδιαίτερα η Ελλάδα και κυρίως τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ως ευρωπαϊκό σύνορο της νοτιοανατολικής Μεσογείου αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει κυρίως από το 2015 και μετά τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτής της πολλής δύσκολης κατάστασης.
Η συζήτηση λοιπόν που έχει ανοίξει και φαίνεται ότι θα καταλήξει γύρω στο Μάιο του 2018 αναφέρεται σε τρία σενάρια. Το πρώτο, στην διατήρηση των πόρων στο ύψος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου. Το δεύτερο, στον περιορισμό των πολιτικών συνοχής μόνο στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, δηλαδή σε αυτές που έχουν κατά κεφαλήν εισόδημα κάτω από τα 75% του κοινοτικού μέσου όρου. Το τρίτο, στην κατανομή των πόρων μόνο στις χώρες συνοχής.
Είναι σαφές ότι για εμάς, για τη χώρα μας δεν υπάρχει άλλη επιλογή παρά η διατήρηση, αν όχι και η αύξηση των πόρων συνοχής από το σημερινό επίπεδο, αν θέλουμε να μιλάμε για προοπτικές σύγκλισης και μείωσης των ανισοτήτων. Καταλαβαίνουμε ότι ενδεχομένως αυτό απαιτεί την αύξηση της συνεισφοράς των κρατών – μελών από το 1% του ΑΕΠ της Ε.Ε. σε κάτι περισσότερο, ίσως το 1,1% - 1,2%. Οφείλουμε όμως να αναζητήσουμε και άλλους πόρους χρηματοδότησης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, όπως π.χ. φόρος στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές.
Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα που ανακύπτει για τις πολιτικές συνοχής μετά το 2020, πέραν της διατήρησης των πόρων τουλάχιστον στα σημερινά επίπεδα, είναι η κατανομή των πόρων όχι μόνο με βάση τα κριτήρια του ΑΕΠ της κάθε περιφέρειας, αλλά με βάση και άλλους δείκτες κοινωνικής, αλλά και χωρικής συνοχής, όπως το επίπεδο της φτώχειας, της ανεργίας, της απασχόλησης, της νησιωτικότητας, της ορεινότητας κ.λπ.
Έτσι, στη χώρα μας, με βάση αποκλειστικά το κριτήριο του περιφερειακού ΑΕΠ, δύο Περιφέρειες, η Αττική και το Νότιο Αιγαίο, τέθηκαν εκτός Στόχου 1 και εντάχθηκαν στο Στόχο 2 με μειωμένη κοινοτική χρηματοδότηση, γιατί με βάση το ΑΕΠ που είχαν το 2008 θεωρήθηκαν ως ανεπτυγμένες περιφέρειες που είχαν πάνω από το 75% του κοινοτικού μέσου όρου. Το κριτήριο αυτό, πέραν της σοβαρής μεταβολής που έχει υποστεί μετά το 2010, λόγω της ένταξης στη χώρα στα μνημόνια και της μεγάλης απώλειας του ΑΕΠ, ουδόλως ανταποκρίνεται στην κοινωνική και χωρική πραγματικότητα, διότι δεν λαμβάνει υπόψιν ούτε το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων, ούτε βεβαίως μεγάλα ζητήματα ενδοπεριφερειακής ανισότητας, όπως το Νότιο Αιγαίο που, λόγω της μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης ορισμένων νησιών π.χ. Μύκονος, Σαντορίνη, Ρόδος κ.λπ., αγνοείται η πραγματικότητα της πλειονότητας των νησιών, αφού μιλάμε συνολικά για 48 κατοικημένα νησιά στην περιφέρεια του νοτίου Αιγαίου.
Ανάλογα κριτήρια βεβαίως υπάρχουν και στις άλλες περιφέρειες της χώρας, όπου κυρίως αγνοούνται τα κοινωνικά κριτήρια. Στα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και το κριτήριο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, δηλαδή της διατήρησης της επιμερισμένης διαχείρισης των πόρων και των προγραμμάτων ανάμεσα στο κεντρικό κράτος και την τοπική αυτοδιοίκηση α΄ και β΄ βαθμού, που αποτελεί θεμελιώδες χαρακτηριστικό των πολιτικών συνοχής.
Νομίζω, λοιπόν, ότι αν θέλουμε να δούμε το μέλλον της Ευρώπης με κριτήρια σύγκλισης και κοινωνικής συνοχής, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, αν θέλουμε να υπερασπίσουμε πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης, αν θέλουμε να οικοδομήσουμε μία Ευρώπη δημοκρατίας, ειρήνης, ασφάλειας και συνεργασίας ο μόνος δρόμος είναι η διατήρηση, αν όχι αύξηση, των πόρων. Διότι, το θέμα μας δεν είναι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων, αλλά η πρόληψη και η εξάλειψη των αιτιών που παράγουν πολέμους, φτώχεια και ανισότητα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η σημερινή παρουσία του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποτελέσει την απαρχή μιας στενότερης συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρώπης με την αντίστοιχη Επιτροπή του Εθνικού μας Κοινοβουλίου».
Μέλος του μητρώου
