Όπως αναφέρει η ερώτηση, η Κυβέρνηση μέσα στην πανδημία βρήκε την ευκαιρία με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και έκτακτη νομοθέτηση να κινηθεί εκτός της πάγιας κοινοβουλευτικής διαδικασίας και να εισαγάγει πληθώρα παρεκκλίσεων από τους κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις, ιδίως για απευθείας αναθέσεις κάθε είδους.
Η αρχική εξάπλωση της πανδημίας του COVID -19 αντικειμενικά αύξησε τις ανάγκες και τη ζήτηση κυρίως σε υγειονομικά αγαθά και υπηρεσίες. Η εξασφάλιση επάρκειας στα αγαθά αυτά για την αποτροπή της διασποράς του ιού, απαιτούσε και τη λήψη μέτρων για την επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών. Σε καμία περίπτωση όμως, αυτό δεν θα έπρεπε να αποβαίνει σε βάρος των θεμελιωδών αρχών του Εθνικού και Ενωσιακού δικαίου που διέπουν το πεδίο των δημόσιων συμβάσεων, όπως είναι, για παράδειγμα, οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης, της απαγόρευσης των διακρίσεων και της αποτελεσματικότητας.
Παρά ταύτα, στη χώρα μας με αποκλειστικά δική σας ευθύνη, φαίνεται ότι η κατάσταση έλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Διαρκώς μαθαίνουμε για διενέργεια προμηθειών με υπερκοστολογημένες τιμές, όπως για παράδειγμα συνέβη με την προμήθεια υγειονομικού υλικού από την 6η ΥΠΕ του Υπουργείου Υγείας.
Διαρκώς μαθαίνουμε για περιπτώσεις απευθείας αναθέσεων είτε σε εταιρείες που συστήνονται ελάχιστες μέρες πριν τη σχετική απόφαση, είτε σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε εντελώς άσχετα αντικείμενα και τροποποιούν τους καταστατικούς σκοπούς τους κυριολεκτικά στο παρά πέντε των σχετικών αναθέσεων. Οι σκανδαλώδεις αποφάσεις για την απολύμανση των καταστημάτων κράτησης της χώρας αλλά και την προμήθεια μέσων ατομικής προστασίας για μονάδες της Ελληνικής Αστυνομίας, που είδαν το φως της δημοσιότητας, είναι ίσως οι πιο κραυγαλέες περιπτώσεις, άλλα δυστυχώς δεν είναι οι μόνες.
Είναι αυτονόητο ότι η ανάθεση προμηθειών κρίσιμου υγειονομικού υλικού σε προμηθευτές που δεν πληρούν τις ελάχιστες εγγυήσεις ποιότητας και επιμελούς εκτέλεσης των συμβάσεων, εκτός των άλλων, θα μπορούσε να εγκυμονεί προφανείς κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
Πέραν αυτού, σε πολλές περιπτώσεις, χρησιμοποιείται η υγειονομική κρίση ως μανδύας για την νομιμοποίηση απευθείας αναθέσεων και χρηματοδοτήσεων που είτε δεν έχουν τον χαρακτήρα του επείγοντος είτε δεν συνδέονται με την ανάγκη περιορισμού της πανδημίας και προφανώς διενεργούνται με βασικό κριτήριο την εξυπηρέτηση φίλων και αρεστών. Άλλωστε και η κατανομή των 20 εκατομμυρίων σε ΜΜΕ μέσω της περίφημης «λίστας Πέτσα» με πρόσχημα τον COVID-19 έλαβε χώρα. Μια χρηματοδότηση χωρίς διαφάνεια, χωρίς κανένα ορθολογικό κριτήριο και όπως αναδείχτηκε στην πορεία, με πραγματική στόχευση όχι την ενημέρωση των πολιτών, αλλά τη χειραγώγηση των ΜΜΕ.
Το βασικότερο ίσως ζήτημα συνίσταται στον κατακερματισμό των προμηθειών σε όλο το εύρος του κρατικού μηχανισμού, με αποτέλεσμα ομοειδή αγαθά ή υπηρεσίες να κοστολογούνται με διαφορετικές τιμές ανά φορέα ανάθεσης, σε βάρος φυσικά του κρατικού προϋπολογισμού και του δημοσίου συμφέροντος. Για παράδειγμα, με πρόσχημα την -αναγκαία λόγω των συνθηκών – τηλεργασία, οι φορείς του δημοσίου προβαίνουν διαρκώς, αποσπασματικά και ανέλεγκτα σε προμήθειες Η/Υ και συστημάτων πληροφορικής, με απευθείας αναθέσεις, οδηγώντας σε προφανή κατασπατάληση πόρων.
Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι η κυβέρνηση δεν τηρεί ούτε καν αυτό το εξαιρετικό καθεστώς των απευθείας αναθέσεων που έχει η ίδια θεσπίσει. Το ίδιο το Υπουργείο Υγείας εισήγαγε εσπευσμένα διάταξη για την εκ των υστέρων νομιμοποίηση δαπανών προμήθειας μέσων ατομικής προστασίας, ανεξαρτήτως διενέργειας του προβλεπόμενου προσυμβατικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Εκτός των ενδεχομένων ζητημάτων νομιμότητας, είναι προφανές ότι ανακύπτουν μείζονα ζητήματα ηθικής τάξης. Η αίσθηση που εύλογα κυριαρχεί στους πολίτες είναι ότι στο δημόσιο τομέα λαμβάνει χώρα μία πρωτοφανής διασπάθιση του δημοσίου χρήματος.
Μέλος του μητρώου
