Οι Κοινότητες στην Ελλάδα αγγίζουν τον αριθμό των 6.135 με περίπου 20.000 αιρετούς Συμβούλους. Οι Κοινότητες αυτές εκπροσωπούν τα 2/3 του πληθυσμού της χώρας με το υπόλοιπο 1/3 να βρίσκεται στους μητροπολιτικούς Δήμους (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιά). H πολυεπίπεδη και σύγχρονη διακυβέρνηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία προσανατολίζεται σε ισχυρές τοπικές κοινωνίες οφείλει να αφουγκραστεί την ελληνική πραγματικότητα. Σε όλη την επικράτεια τα Συμβούλια Κοινοτήτων είναι ο αιρετός θεσμός που βρίσκεται εγγύτερα στον πολίτη και την καθημερινότητα του. Οι Σύμβουλοι Κοινοτήτων μεριμνούν, προτείνουν, αξιοποιούν, παρέχουν εθελοντική εργασία, ενεργοποιούν τους συμπολίτες τους, κάνοντας πράξη την αποκέντρωση φροντίζοντας άμεσα και καθημερινά για την αξιοποίηση της υπαίθρου. Τα Συμβούλια Κοινότητας συνεργάζονται με τις Δημοτικές Αρχές για να δοθούν λύσεις στα προβλήματα, να ενισχυθούν οι υποδομές, να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος.
Η ύπαρξη ξεχωριστής κάλπης για την ανάδειξη των αιρετών των τοπικών Κοινοτήτων ενεργοποίησε μια νέα γενιά αυτοδιοικητικών που στόχο έχουν την εκπροσώπηση των συμφερόντων του τόπου τους, πέρα από κομματικές ή δημαρχοκεντρικές εξαρτήσεις. Πολίτες που δεν είχαν ασχοληθεί ποτέ με τα κοινά βρήκαν κίνητρο συγκροτώντας συνδυασμούς οι οποίοι αναδείχθηκαν από τους πολίτες και τώρα είναι στην ουσία “οι ομάδες εθελοντισμού” για τον τόπο τους, κινητοποιώντας ταυτόχρονα συμπολίτες και συγχωριανούς σε μια προσπάθεια βελτίωσης της επαρχίας και επαναφοράς του ενδιαφέροντος στην γειτονιά και την ουσία της καθημερινής ζωής.
Η Κοινότητα, ως αυτοδιοικητικός θεσμός και διοικητική διαίρεση μετά τον Νόμο 4555/2018, αναφέρεται και συναντάται τόσο στα μεγάλα αστικά κέντρα (έδρες των Δήμων), όσο και σε μικρότερες πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά. Οι Κοινότητες αποτελούν ενδοδημοτική αποκέντρωση, η οποία προκύπτει από γεωοικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες της χώρας μας. Η παραχώρηση αποφασιστικών αρμοδιοτήτων στις Κοινότητες δεν δημιουργεί τρίτο βαθμό αυτοδιοίκησης, αντιθέτως ενισχύει την δημοκρατία φέρνοντας τις αποφάσεις στο εγγύτερο αιρετό σώμα, το οποίο για την εκτέλεση τους μπορεί και οφείλει να συνεπικουρείται από τους Δήμους και τις Περιφέρειες που ανήκει.
Αυτή την περίοδο γίνεται συζήτηση για το μέλλον της τοπικής αυτοδιοίκησης της χώρας, μια συζήτηση που οφείλει να βάλει στο τραπέζι την φωνή των Συμβουλίων Κοινότητας. Ήδη έχει περάσει ένας χρόνος εφαρμογής του Ν.4623/2019 που στόχο είχε την “κυβερνησιμότητα των ΟΤΑ”. Ο νόμος αυτός επηρέασε την λειτουργία των Συμβουλίων Κοινότητας καθοριστικά, αφαιρώντας κάθε αποφασιστική αρμοδιότητα, καθιστώντας τα Συμβούλια απλά γνωμοδοτικά όργανα, χωρίς ψήφο στην Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, χωρίς προϋπολογισμό. Σε πολλές Κοινότητες ακόμα και σήμερα δεν έχει δοθεί η δυνατότητα να κάνουν χρήση της πάγιας προκαταβολής του Προέδρου που τους αναλογεί, ενώ οι αποφάσεις τους δεν βρίσκουν ανταπόκριση στα όργανα των Δήμων. Πώς μπορούμε να μιλάμε για σύγχρονη αυτοδιοίκηση όταν το μόνο χρηματοδοτικό εργαλείο των Κοινοτήτων βασίζεται σε βασιλικό διάταγμα του 1959;
Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίας (Ν. 1850/1989) θέτει ως βάση του ότι «η άσκηση των δημοσίων αρμοδιοτήτων πρέπει, κατά τρόπο γενικό, να ανήκει κατά προτίμηση στις αρχές τις πιο πλησιέστερες στους πολίτες. Για την ανάθεση μιας αρμοδιότητας σε άλλη αρχή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ευρύτητα και η φύση του έργου και οι απαιτήσεις αποτελεσματικότητας και οικονομίας».
Ενημέρωση από τη Κοινότητα Ταγαράδων
Επανακαταθέσαμε το παρακάτω υπόμνημα προς τη νέα ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών και το κοινοποιήσαμε στους βουλευτές της β εκλογικής περιφέρειας Θεσσαλονίκης (υπαίθρου) ζητώντας την υποστήριξή τους:
Υπόμνημα προς τον Υπουργό Εσωτερικών κ. Μάκη Βορίδη σχετικά με το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο που αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση και ιδιαίτερα τον ρόλο των Κοινοτήτων.
Αξιότιμε κ. Υπουργέ
Οι σημαντικές τροποποιήσεις που θέσπισε η ελληνική πολιτεία με τους ν. 2539/1997 («σχέδιο Καποδίστριας») και 3852/2010 («σχέδιο Καλλικράτης»), και 4555/2018 («σχέδιο Κλεισθένης») με τις οποίες κατάργησε τις «Κοινό¬τητες», που είχαν θεσμοθετηθεί το 1912 επί Ελευθερίου Βενιζέλου με τον ν. ΔΝΖ «περί Δήμων και κοινοτήτων» και τις συνένωσε αναγκαστικά με γειτονικούς δήμους, είχαν ως στόχο, όπως καλά γνωρίζετε, την ανάκαμψη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με άλλα λόγια η σκέψη του νομοθέτη ήταν: Μέσα από την λειτουργία λίγων και μεγάλων Δήμων, να υπάρχει μεγαλύτερη δυνατότητα να σχεδιάζονται, να οργανώνονται, να διευθύνονται και να ελέγχονται τα αυτοδιοικητικά πράγματα και να κατασκευάζονται έργα υποδομής προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Έτσι η «Κοινότητα» του 1912, βασικό κύτταρο και μοχλός ανάπτυξης των χωριών, που αποφάσιζε άμεσα και έλυνε τα θέματα της καθημερινότητας, ως καθ’ ύλην αρμόδια και έχοντας άμεση γνώση των τοπικών προβλημάτων, αντικαταστάθηκε με τους παραπάνω νόμους από τις «Κοινότητες», οι οποίες όμως τώρα έχουν μόνον εισηγητικές και επικουρικές αρμοδιότητες.
Δηλ. σήμερα οι Κοινότητες δεν μπορούν να λύσουν τοπικά προβλήματα, αλλά απλώς εισηγούνται την επίλυσή τους προς τους μεγάλους, δυσκίνη¬τους, γραφειοκρατικούς αλλά και απόμακρους γεωγραφικά Δήμους, με αποτέλεσμα τη μη έγκαιρη επίλυση προβλημάτων αυτών, που ορίζουν την καθημερινότητας του πολίτη της Κοινότητας, όπως είναι αυτά της ύδρευσης, άρδευσης, τόπων παιδι¬κής χαράς, δικτύων ηλεκτροφωτισμού, κοιμητηρίων κ.α. Παράλληλα όμως οι διοικητικές υπηρεσίες των νέων Δήμων δεν εκσυγχρονίστηκαν και δεν προσαρμόστη¬καν στις απαιτήσεις του νέου νομοθετικού πλαισίου. Έτσι γενικά η καθημερινότητα του πολίτη στα μικρά χωριά επιδεινώνεται συνεχώς.
Όσον αφορά την δυνατότητα κατασκευής έργων υποδομής, που θα είχαν οι μεγάλοι και οργανωμένοι Δήμοι, κατά τους συντάκτες των νόμων 2539/1997 και 3852/2010, μέσα από την δυνατό¬τητα χρηματοδότησης τους από τα ευρωπαϊκά προγράμματα δράσης, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι απορροφητικότητα είναι μικρή, αλλά και όπου υπάρχει, κατευθύ¬νεται κυρίως στις έδρες των Δήμων.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι άνιση ανάπτυξη μεταξύ των Κοινοτήτων στα πλαίσια του κάθε Δήμου. Έτσι είναι εμφανέστατη η ανάπτυξη του κέντρου, όπου εδρεύει συνήθως ο Δήμος, και η υπανάπτυξη της περιφέρειας των μικρών κυρίως Κοινοτήτων.
Δηλαδή εξαφανίζονται όλα τα μικρά χωριά, τα οποία, ούτε ουσιαστική εκπροσώπηση έχουν, ούτε πόρους και ασφυκτιούν κάτω από την διοικητική και οικονομική κυριαρχία των κέντρων των Δήμων .
Επομένως επιβάλλεται, εφόσον δεν μπορούμε να επανέλθουμε στο προ «Σχέδιο Καποδίστρια» καθεστώς, η τροποποίηση του Ν. 3852/2010 («Καλλικράτης») και του ν. 4555/2018(«Κλεισθένης») με στόχο την ισόρροπη ανάπτυξη μεταξύ κέντρου και περιφέρειας στα πλαίσια του κάθε Δήμου, μέσω της μεταφοράς αρμοδιοτήτων και πόρων από τους κεντρικούς Δήμους προς τις Κοινότητες.
Κύριε Υπουργέ,
Αν θέλετε να αφουγκραστείτε την φωνή των πολιτών των μικρών Κοινοτήτων, των χωριών, που ασφυκτιούν μέσα στα περιορισμένα όριά τους:
Πρέπει να αναβαθμίσετε τις Κοινότητες μεταφέροντας αρμοδιότητες και πόρους προς αυτές.
Πρέπει να ανατρέψετε το σημερινό συγκεντρωτικό σύστημα διοίκησης της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Πρέπει να δώσετε ουσία και περιεχόμενο στην έννοια της «Κοινότητας», που υπάρχει εδώ και αιώνες στην πατρίδα μας και όχι να την συρρικνώνετε όπως έγινε με τους παραπάνω νόμους.
Ζητούμε στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο να λάβετε υπόψη τουλάχιστο τα παρακάτω:
1. Η κρατική επιχορήγηση από το πρόγραμμα (ΣΑΤΑ) να πηγαίνει απευθείας στις Κοινότητες και όχι στους Δήμους, οι οποίες να μπορούν να εκτελούν έργα μικρής εμβέλειας.
2. Ο λογαριασμός της πάγιας προκαταβολής να διαχειρίζεται απευθείας από τα κοινοτικά συμβούλια τα οποία θα μπορούν να αντιμετωπίζουν άμεσα έργα καθημερινότητας παρακάμπτοντας έτσι τη σημερινή δημοτική γραφειοκρατία η οποία ουσιαστικά κατάργησε αυτό το σημαντικό εργαλείο.
3. Να επανέλθουν από τους Δήμους στις Κοινότητες οι διοικητικές αρμοδιότητες της έκδοσης πιστοποιητικών δημοτολογίου και βεβαιώσεων μόνιμης κατοικίας που τόσο άδικά αφαιρέθηκαν το 2018 και ταλαιπωρούν καθημερινά τους πολίτες των μικρών χωριών οι οποίοι και θα αργήσουν να εξοικειωθούν με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
4. Οι Πρόεδροι των Κοινοτικών Συμβουλίων να συμμετέχουν ισότιμα με τους Δημοτικούς Συμβούλους στις συνεδριάσεις των Δημοτικών συμβουλίων καθώς και σε όλες τις θεσμοθετημένες επιτροπές όπως στην οικονομική επιτροπή, στην επιτροπή ποιότητας ζωής κλπ.
5. Για λόγους ισοτιμίας, αυτοτέλειας, αναβάθμισης του ρόλου των Κοινοτήτων, αλλά και δημοκρατίας τα κοινοτικά συμβούλια πρέπει να εκλέγονται με ξεχωριστό ψηφοδέλτιο και όχι μαζί με το Δημοτικό ψηφοδέλτιο, ο δε επικεφαλής του ψηφοδελτίου να εκλέγεται χωρίς σταυρό προτίμησης όπως και ο Δήμαρχος.
6. Να θεσμοθετηθεί για τα κοινοτικά λατομεία, όπου υπάρχουν, διάταξη παρόμοια με αυτήν του άρθρο 25 παραγ. 1 και 2 του ν.3468/2006 περί Α.Π.Ε, σύμφωνα με την οποία συγκεκριμένοι πόροι πηγαίνουν από αυτές τις δραστηριότητες απευθείας στις Κοινότητες στα όρια των οποίων λειτουργούν.
Ταγαράδες 8.1.2021
Για το Κοινοτικό Συμβούλιο Ταγαράδων
Ο Πρόεδρος
Δ. Καλαθάς
Το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις Προτεραιότητες 2021 – 2025 συμπεριλαμβάνει στους στόχους του «τον επαναπροσανατολισμό των ψηφοφόρων σε ενδιαφέρουσες μορφές συμμετοχής στα κοινά όπως είναι τα δημοψηφίσματα σε τοπικό επίπεδο, ενώ μελετά τις συνθήκες ανεξαρτησίας των υποψηφιοτήτων που κατέρχονται σε τοπικές και περιφερειακές διαδικασίες». Επισημαίνει επίσης ότι «οι εθνικές κυβερνήσεις έχοντας επικυρώσει τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν ουσιαστικά αποδεχτεί τον ρόλο που παίζει η τοπική δημοκρατία στην οικοδόμηση πλουραλιστικών και ανοικτών κοινωνιών. Λόγω της εγγύτητας τους στον πολίτη οι τοπικές αρχές μπορούν να προωθήσουν την κοινωνική συνοχή και την αειφόρο τοπική ανάπτυξη καθώς και τη διάδραση και αλληλεξάρτηση μεταξύ πολιτών και δημοκρατικών θεσμών».
Με την παρούσα επιστολή απευθυνόμαστε ανοιχτά προς το Υπουργείο Εσωτερικών, την Κεντρική Ένωση Δήμων και την Επιτροπή για την «Μεταρρύθμιση και Ανασυγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Κράτους» και ζητούμε ισότιμη συμμετοχή στον διάλογο σε όλα τα επίπεδα ώστε να αναλυθούν όλα τα θέματα που αφορούν την λειτουργία των Κοινοτήτων.
Βασικά Αιτήματα Κοινοτήτων
Ζητούμε στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο να λάβετε υπόψη τουλάχιστο τα παρακάτω:
1)Συμμετοχή στον επίσημο διάλογο για το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο για την Αυτοδιοίκηση
2)Διατήρηση ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ Κοινοτήτων , με το ξεχωριστό Ψηφοδέλτιο ,όπως στις εκλογές του 2019
3)Διατήρηση της 4ης Κάλπης , όπως στις εκλογές του 2019
4) Η κρατική επιχορήγηση από το πρόγραμμα (ΣΑΤΑ) να πηγαίνει απευθείας στις Κοινότητες και όχι στους Δήμους, οι οποίες να μπορούν να εκτελούν έργα μικρής εμβέλειας.
5). Ο λογαριασμός της πάγιας προκαταβολής να διαχειρίζεται απευθείας από τα κοινοτικά συμβούλια τα οποία θα μπορούν να αντιμετωπίζουν άμεσα έργα καθημερινότητας παρακάμπτοντας έτσι τη σημερινή δημοτική γραφειοκρατία η οποία ουσιαστικά κατάργησε αυτό το σημαντικό εργαλείο.
6) Να επανέλθουν από τους Δήμους στις Κοινότητες οι διοικητικές αρμοδιότητες της έκδοσης πιστοποιητικών δημοτολογίου και βεβαιώσεων μόνιμης κατοικίας που τόσο άδικά αφαιρέθηκαν το 2018 και ταλαιπωρούν καθημερινά τους πολίτες των μικρών χωριών οι οποίοι και θα αργήσουν να εξοικειωθούν με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
7) Οι Πρόεδροι των Κοινοτικών Συμβουλίων να συμμετέχουν ισότιμα με τους Δημοτικούς Συμβούλους στις συνεδριάσεις των Δημοτικών συμβουλίων με δικαίωμα Ψήφου στα θέματα όπως στη ψήφιση του ετήσιου Προϋπολογισμού , του Τεχνικού Προγράμματος , του Ο.Π.Δ. , των Δημοτικών Τελών καθώς και σε όλες τις θεσμοθετημένες επιτροπές όπως στην οικονομική επιτροπή, στην επιτροπή ποιότητας ζωής κλπ.
8) Να θεσμοθετηθεί για τα κοινοτικά λατομεία, όπου υπάρχουν, διάταξη παρόμοια με αυτήν του άρθρο 25 παραγ. 1 και 2 του ν.3468/2006 περί Α.Π.Ε, σύμφωνα με την οποία συγκεκριμένοι πόροι πηγαίνουν από αυτές τις δραστηριότητες απευθείας στις Κοινότητες στα όρια των οποίων λειτουργούν.
9) Να μεταβιβασθούν αρμοδιότητες στους αντίστοιχους Προέδρους από τους Δημάρχους σύμφωνα με το Άρθρο 86 σε αντικατάσταση του Άρθρου 84 του ν.3852/2010 παράγραφο 1.
Μέλος του μητρώου
