Ο νησιωτικός χαρακτήρας των περιοχών μας, τους δίδει αναμφίβολα συγκριτικά πλεονεκτήματα, πολιτισμικό πλούτο, σημαντικές ιστορικές καταβολές, ισχυρό γεωπολιτικό στίγμα, αξεπέραστο φυσικό περιβάλλον, παράλληλα όμως τους «κληροδοτεί» χαρακτηριστικές μειονεξίες, δυσκολίες και προβλήματα. Η έννοια της «νησιωτικότητας», που περιλαμβάνει τα παραπάνω, μπορεί να έχει κατοχυρωθεί φραστικά σε πολλούς νόμους, ρυθμίσεις, διατάξεις και διεθνείς συνθήκες ακόμα, (πχ. Συνθήκη της Λισαβόνας), δεν έχει αποκτήσει όμως το περιεχόμενο που θα έπρεπε για να μπορέσουν οι πολίτες, οι δημότες των νησιών μας να νιώθουν ότι έχουν ίσα δικαιώματα, ίσες παροχές και ευκαιρίες και το αίσθημα δικαιοσύνης ότι βρίσκονται σε μία χώρα που τους διασφαλίζει το ίδιο βιοτικό επίπεδο, τις ίδιες εγγυήσεις όπως και της υπόλοιπης ηπειρωτικής επικράτειας.
Μπορεί να έχουν γίνει κατά καιρούς διάφορες προσπάθειες, όμως ήταν πάντα ημιτελείς και δεν αντιμετώπιζαν ολιστικά το πρόβλημα, με αποτέλεσμα να εξακολουθούμε μέχρι και σήμερα να βιώνουμε την Ελλάδα των δύο ή και παραπάνω ταχυτήτων, την Ελλάδα του Κράτους των Αθηνών, την Ηπειρωτική Ελλάδα, την ορεινή Ελλάδα, και από την άλλη πλευρά τα νησιά μας.
Και αυτό διαφαίνεται σε όλα τα επίπεδα, το οικονομικό και αναπτυξιακό επίπεδο, το επίπεδο των κοινωνικών παροχών της Υγείας, της Παιδείας, της Πρόνοιας, το επίπεδο των δομών και υπηρεσιών του Κράτους προς τους πολίτες, το επίπεδο των μεταφορών κ.τλ.
Αυτό λοιπόν που παίρνουμε σήμερα όλοι μαζί, σαν πρωτοβουλία, οι τέσσερις (04) ΠΕΔ της Νησιωτικής Ελλάδας, είναι να συζητήσουμε, να συνεργαστούμε, να συνεννοηθούμε και να δημιουργήσουμε από κοινού, ένα αρραγές μέτωπο όχι τοπικιστικών διεκδικήσεων, αλλά μια γροθιά, που θα απαιτήσει την ισότητα και τη δικαιοσύνη, για όλους τους πολίτες–δημότες, σε όλη τη χώρα μας.
Συντονισμένα, οργανωμένα, τεκμηριωμένα, με επιστημονικά κριτήρια να αναδείξουμε και να διεκδικήσουμε για τους συνδημότες μας όσα η Πολιτεία τους οφείλει. Και αυτό προτείνουμε να γίνει πάντα σε συνεργασία με τον Κεντρικό μας φορέα, την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος, που είμαστε σίγουροι ότι θα σταθεί στο πλευρό μας, σ’ αυτή τη προσπάθεια. Γιατί δεν αντιδικούμε με τις υπόλοιπες περιοχές, αλλά απαιτούμε τα ίσα και ίδια δικαιώματα μ’ αυτές.
- Για εθνικούς και γεωστρατηγικούς λόγους: Tα νησιά μας αποτελούν την συνοριογραμμή Ελλάδας και Ευρώπης, διασφαλίζοντας ζωτικά εθνικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα. Παράλληλα η θάλασσα και οι θαλάσσιες ζώνες των Νησιών μας μεγαλώνουν και βαθαίνουν τη Χώρα μας.
- Για οικονομικούς και αναπτυξιακούς λόγους: το 70% του τουρισμού της χώρας, άρα και του αντίστοιχου τουριστικού ΑΕΠ της, προέρχεται από τα νησιά μας. Ο πρωτογενής τομέας, η Κτηνοτροφία και η Αλιεία, που συμπληρώνουν το εθνικό μας ΑΕΠ, πάλι σημείο αναφοράς έχουν τα νησιά μας. Η Ναυτιλία και το εμπόριο, που ολοκληρώνουν τον εθνικό πλούτο, στα νησιά μας αναφέρονται και πάλι.
- Για λόγους Εθνικής Απασχόλησης: οι χιλιάδες θέσεις εργασίας, ιδίως στον Τουρισμό των νησιών μας, αφορούν εργαζόμενους απ’ όλη την χώρα.
- Για πολιτιστικούς λόγους: η ενίσχυση της πολυπολιτισμικότητας, οι θρησκευτικές και φυλετικές ελευθερίες, η αποδοχή της διαφορετικότητας, ενισχύονται στις ανοιχτές κοινωνίες των νησιών μας.
Ενώ λοιπόν, για τους πιο πάνω λόγους, τα Νησιά μας προσφέρουν τόσα πολλά στη πατρίδα μας, η αντιστάθμιση δεν είναι ανάλογη.
- Ακριβότερα προϊόντα και υπηρεσίες, λόγω του μεταφορικού κόστους και των οικονομιών μικρής κλίμακας, που αυτά έχουν.
- Υποστελεχωμένες και ποιοτικά υποβαθμισμένες δημόσιες παροχές Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας και Εξυπηρέτησης του πολίτη – δημότη.
- Αυξημένο κόστος έργων και παρεμβάσεων.
- Τεράστιες ελλείψεις δομών και υποδομών.
- Πανάκριβο μεταφορικό κόστος σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα.
- Ελλιπείς υπηρεσίες δημόσιας Ασφάλειας και Προστασίας.
- Περαιτέρω επιβάρυνση νησιών μας σαν υποδοχείς των μεγάλα μεταναστευτικών ροών.
Σαν πρώτο βήμα λοιπόν, για την δημιουργία αυτού του ενιαίου νησιωτικού μετώπου διεκδικήσεων, είναι το ζήτημα της κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, που αποτελούν τη βασική χρηματοδοτική πηγή, για την λειτουργία των Δήμων μας, μιας και είναι σε εξέλιξη αυτή τη περίοδο, η συζήτηση για τα κριτήρια κατανομής τους, μια συζήτηση που θα ολοκληρωθεί με έκτακτο θεματικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ, μέσα στο 2022.
Οι ΚΑΠ μετά το 2010 και την οικονομική κρίση, έχουν συρρικνωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, μέχρι και -60 έως -65% σε σχέση με τη προηγούμενη περίοδο. Η τεράστια αυτή μείωση, δυσχεραίνει την όποια διαδικασία. Όμως ανεξαρτήτως εάν θα πρέπει να μεγαλώσει η πίτα, που πρέπει να μεγαλώσει, και αυτό θα είναι πρέπει να είναι κεντρική μας διεκδίκηση, πρέπει να δούμε, από την όποια πίτααποφασιστεί, ποιο θα είναι το κομμάτι, που θα αναλογεί στα νησιά μας.
Μέχρι σήμερα, οι ΚΑΠ κατανέμονται με μια σειρά συνδυαστικών κριτηρίων, κυρίως όμως με βάση το πληθυσμό, κάθε δήμου, με βαρύτητα περίπου 92%, και αυτό είναι κάτι που δημιουργεί τεράστιες αδικίες, στους μικρότερους Δήμους και ιδίως στους Νησιωτικούς Δήμους. Σύμφωνα με το Ν.4555/2018 τα κριτήρια κατανομής θα πρέπει να είναι:
Α) το μήκος των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης,
Β) το μήκος και η βατότητα του οδικού δικτύου,
Γ) η υπαγωγή στην αντίστοιχη κατηγορία Δήμων, σύμφωνα με το άρθρο 02Α του Ν.3852/2010,
Δ) το επίπεδο των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών,
Ε) η δυνατότητα άντλησης τοπικών πόρων,
ΣΤ) οι πληθυσμιακές διακυμάνσεις ανά εποχές και η δημογραφική τάση,
Ζ) οι κλιματολογικές συνθήκες και τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά,
Η) το επίπεδο των βασικών υποδομών του ΟΤΑ (λιμένες, συγκοινωνίες, σχολικές και αθλητικές υποδομές, κλπ),
Θ) το ποσοστό ανεργίας στον οικείο ΟΤΑ,
Ι) η χωρική έκταση του ΟΤΑ,
ΙΑ) το επίπεδο του παραγόμενου ΑΕΠ από τον ΟΤΑ, ως ποσοστού του συνολικού ΑΕΠ της χώρας.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα η βαρύτητα των ποιοτικών κριτηρίων είναι πολύ μικρή, σε σχέση με το πληθυσμό και είναι αυτό που ζητάμε να αλλάξει.
Η ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου με μια σειρά αποφάσεων του Διοικητικού της Συμβουλίου, αλλά και παλαιότερων Συνεδρίων, έχει ζητήσει την αλλαγή στη βαρύτητα των κριτηρίων, εις βάρος του κριτηρίου πληθυσμού, και υπέρ των υπόλοιπων ποιοτικών κριτηρίων, από 92%-8%, σε τουλάχιστον 70%-30%.
Προτείνουμε δε, και την εισαγωγή επιπλέον κριτηρίων, που συνάδουν με τις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις, της Αυτοδιοίκησης.
Συγκεκριμένα προτείνουμε:
- Ποσοτική αύξηση του αυτόνομου κριτηρίου Νησιωτικότητας από το 1% στο 2% των ΚΑΠ.
- Συνυπολογισμός στην χωρική έκταση ποσοστού θαλάσσιων ζωνών στα Νησιά, Λιμανιών και πυλών εισόδου και εξόδου τους.
- Συνυπολογισμός του τουριστικού πληθυσμού των Νησιών μας με την εισαγωγή της έννοιας του τουριστικού πληθυσμιακού ισοδύναμου.
- Ειδικό κριτήριο για τους υδάτινους πόρους των νησιών (πηγές, φράγματα, αφαλατώσεις).
- Συνυπολογισμός του ελάχιστου κόστους υπηρεσιών και παροχών, κατ’ αναλογία με τους ηπειρωτικούς Δήμους (παιδεία, υγεία, κοινωνικές δομές).
- Εισαγωγή κριτηρίου μεταναστευτικής επιβάρυνσης νησιών.
Απόφαση της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, είναι να ανατεθεί στην ΕΕΤΑΑ, τον αξιόπιστο συνεργάτη της Αυτοδιοίκησης, η ανάθεση μελέτης, που θα τεκμηριώσει επιστημονικά αυτές μας τις προτάσεις, και όλες όσες συναποφασίσουμε, ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα, να έχουμε μια ολιστική μελέτη για το ζήτημα.Που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του νησιωτικού χαρακτήρα, των Δήμων μας, και με βάση αυτή τη μελέτη, να απαιτήσουμε από τη Πολιτεία, την αποδοχή των προτάσεων μας.
Η ΠΕΔ Ν.Α. αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την πληρωμή αυτής της μελέτης.Ζητάμε όμως από Εσάς, την άδεια, αυτή να αφορά το σύνολο των Νησιώτικών Δήμων μας.
Πιστεύοντας ακράδαντα ότι αυτή η πρώτη συνάντηση μας, θα αποτελέσει αφορμή και αιτία να συμπορευθούμε σαν νησιωτική Ελλάδα, και σε άλλα πολύ σημαντικά ζητήματα, που αφορούν όλους μας, σας ευχαριστούμε για τη παρουσία σας, και ευελπιστούμε στη περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας μας.
Ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Ν.Α.
Αντώνης Β. Καμπουράκης
Δήμαρχος Ρόδου
Μέλος του μητρώου
