σε Μουσεία και Αρχαιολογικούς Χώρους: Αμοργού, Άνδρου, Αντιπάρου, Δελφών, Ικαρίας, Ίου, Κέας, Κιμώλου, Λέσβου, Λήμνου, Μήλου, Mυκόνου, Νάξου, Πάρου, Σάμου, Σαντορίνης, Σίφνου, Σύρου, Tήνου, Χίου, Ψαρών, στην Αγιάσο και στη θάλασσα της Λέσβου.
Η ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ανοίγει για το βράδυ της Πανσελήνου, 10 Αυγούστου 2014, τα Μουσεία και τους Αρχαιολογικούς Χώρους στις Κυκλάδες, τη Σάμο και την Ικαρία. Με μεγάλη χαρά μάλιστα, τη φετινή χρονιά η ΚΑ' ΕΠΚΑ συντονίζεται, με ένα κοινό θέμα, με τηνΙ' και την Κ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, αλλά και με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πλωμαρίου «Το Πόλιον» και με το Αναγνωστήριο Αγιάσου.
Στην αρχαιότητα τόσο στα νησιά του Αιγαίου, όσο και στους Δελφούς, λατρευόταν ο ίδιος θεός, ο Απόλλωνας, προσωποποίηση όλων εκείνων των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που κάνουν τον Ελληνικό πολιτισμό ξεχωριστό: φως, αρμονία, ισορροπία, μέτρο, ποίηση, μουσική. Επειδή στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη συμπυκνώνονται όλα αυτά τα Απολλώνια στοιχεία της «Ελληνικότητας», επιλέξαμε να
είναι η ποίησή του το θέμα των εκδηλώσεων της φετινής Πανσελήνου και να δοθεί στους επισκέπτες το κείμενο του «Σχέδιο για μια εισαγωγή στο χώρο του Αιγαίου», στο οποίο συμπυκνώνονται όλες οιεικόνες, τα συναισθήματα και οι σκέψεις όσων έχουν ζήσει, ή έχουν επισκεφθεί και αγαπήσει τα νησιά του Αρχιπελάγους.
Οι Αρχαιολογικοί Χώροι και τα Μουσεία που συμμετέχουν στις γιορτή της Πανσελήνου θα είναι ανοιχτά για το κοινό, με ελεύθερη είσοδο, από τις 21:00 έως τις 24:00. Στους περισσότερους Χώρουςκαι Μουσεία θα υπάρχει κάποια εκδήλωση, που γίνεται σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, πολιτιστικούς συλλόγους και εθελοντές. Στις 21:19, με την ανατολή του φεγγαριού, σε μια προσπάθεια να ενώσουμε νοερά τα νησιά των Κυκλάδων, την Ικαρία, την Λέσβο, τη Λήμνο, τη Σάμο, τη Χίο, τα Ψαρά,
αλλά και τον Ομφαλό του Γης, τους Δελφούς, θα ακουστεί ταυτόχρονα σε όλους τους χώρους ένα απόσπασμα από το «'Αξιον Εστί» με τη φωνή του ίδιου του ποιητή.
Επιδίωξή μας, στις δύσκολες συγκυρίες που βρίσκεται η Χώρα, είναι να τονώσουμε το αίσθημα αισιοδοξίας, περηφάνιας και πίστης στον Πολιτισμό μας, και, παράλληλα, επειδή όλες οι εκδηλώσεις γίνονται με εθελοντική εργασία και προσφορές, να προβάλλουμε τις αξίες της u960 προσφοράς, του εθελοντισμού και της συνεργασίας, επειδή πιστεύουμε ότι αυτά είναι τα ισχυρότερα όπλα μας για να αντιμετωπίσουμε τους δύσκολους καιρούς που ζούμε. Κανένας από το προσωπικό της ΚΑ' της Ι' και της Κ'
Εφορείας Αρχαιοτήτων και κανένας από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν δεν ζήτησε αμοιβή για τις υπηρεσίες του, αλλά όλοι μαζί δουλέψαμε με χαρά για την οργάνωση αυτής της βραδιάς. Η Ένωση των Φίλων Δήλου-Ρήνειας κάλυψε και φέτος τη δαπάνη για την εκτύπωση του προγράμματος και της αφίσας. Το Υπουργείο Αιγαίου (Μάγδα Αλβανού) μας παραχώρησε ευγενικά την άδεια να αναπαράγουμε το κείμενο του Οδ. Ελύτη. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά. Ελπίζοντας και στη δική σας συμβολή για να είναι αυτές οι εκδηλώσεις επιτυχείς, παρακαλούμε για τη συνεργασία σας με το προσωπικό σε θέματα ασφάλειας και καθαριότητας των Μουσείων και των
Αρχαιολογικών μας Χώρων και ευχόμαστε η αυγουστιάτικη Πανσέληνος να φωτίσει με τη μαγεία της τις ζωές όλων.
ΠΑΡΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο. Μουσική εκδήλωση αφιερωμένη στον Όδ. Ελύτη, με τους Μιχάλη Χατζή (βαρύτονο) και Μαρουλία Κοντού (πιάνο). Συνδιοργάνωση με την Κοινωφελή Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Πάρου.
ΑΜΟΡΓΟΣ, Αρχαιολογική Συλλογή. Συνδιοργάνωση με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Χώρας Αμοργού «Σημωνίδης».
ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ, στο Κάστρο.
«Βέγας, ο πολιούχος των Ερώτων». Εκδήλωση από το θεατρικό εργαστήριο της ΚΕΔΑ και τη θεατρική ομάδα Αντιπάρου. Συνδιοργάνωση με τον Δήμο Αντιπάρου.
ΔΕΛΦΟΙ, Αρχαιολογικό Μουσείο.
ΙΚΑΡΙΑ, Άγιος Κήρυκος, αυλή Αρχαιολο-
γικού Μουσείου.
ΙΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο.
ΚΕΑ, Αρχαιολογικό Μουσείο. Αφιέρωμα στον Όδ. Ελύτη. Μουσική εκδήλωση με τους μαθητές του Μουσικού Εργαστηρίου Κέας. Συνδιοργάνωση με τον
Δήμο Κέας και τον Σύλλογο «Φίλοι του Ελληνικού Νησιού και της Θάλασσας».
Κεράσματα από τους: Γ. Βρέτταρος «Το Στέκι», Δ. Δεμέναγας - Β. Βρεττός «Κορησία» «Φούρνος τη Χώρας», Κ. Μαρούλης «Red Tractor Farm, Αν. Μουζάκης «Αρισταίος», Γ. Παούρης «Η Πιάτσα», Γ.
Ποδόγυρος «Η Ταβέρνα των Καλοφαγάδων», Σύλλογος Γυναικών «Η Μελίτη».
ΚΙΜΩΛΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο.
ΚΥΘΝΟΣ, Αρχαιολογική Συλλογή. Φωτογραφική έκθεση «Κύθνος. Ίχνη προγόνων». Συνδιοργάνωση με τον Δήμο Κύθνου.
ΛΕΣΒΟΣ, Πλωμάρι. « Με πηδαλιούχο τον Οδυσσέα Ελύτη». Θαλασσινή βόλτα με το καραβόσκαρο «Ασπασία». Οργάνωση: Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου. Χορηγός: Ποτοποιία Ισιδώρου Αρβανίτη Α.Ε. .
ΛΕΣΒΟΣ, Αγιάσος. «Το φεγγάρι κάνει
βόλτα», στην αίθουσα Θεάτρου του Αναγνωστηρίου Αγιάσου. Μικρά και μεγαλύτερα παιδιά, θα χορέψουν, θα απαγγείλουν, θα τραγουδήσουν και θα γεμίσουν με νότες και χάρη τη μαγική αυτή βραδιά. Οργάνωση: Αναγνωστήριο της Αγιάσου «Η Ανάπτυξη».
Λέσβος , Αρχαιολογικός Χώρος Θερμής. Μουσική Εκδήλωση. Συνδιοργάνωση με τον Δήμο Λέσβου.
Λήμνος , Αρχαιολογικός χώρος Πολιό-
χνης. Μουσική εκδήλωση. Συνδιοργάνωση με τον Δήμο Λήμνου.
ΜΗΛΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο.
«Μες στου Αιγαίου τα νησιά με τονΟδυσσέα Ελύτη». Οι μαθητές της μουσικής σχολής του πολιτιστικού συλλόγου «Μηλίων Τέχνες» θα παρουσιάσουν τραγούδια από ελληνικό και ξένο ρεπερτόριο
και το μουσικό σχήμα Fuga Perpetua μελοποιημένα ποιήματα του Οδ. Ελύτη.
ΜΥΚΟΝΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο. Η Μικτή Χορωδία της Μουσικής Σχολής Δημ. Φίννις θα παρουσιάσει το «Άξιον Εστί».
Συνδιοργάνωση και μικρό κέρασμα: Ένωση Φίλων Δήλου- Ρήνειας και Πολιτιστικός - Λαογραφικός u931 Σύλλογος Γυναικών Μυκόνου.
ΝΑΞΟΣ, Αρχαιολογικός Χώρος Υρίων. Ποίηση και πεζά κείμενα του Οδ. Ελύτη με κινησιολογική απαγγελία από τη Ναξία ηθοποιό Αναστασία Μαρματάκη καθώς και μελοποιημένοι στίχοι του Ελύτη με μουσική κάλυψη. Συνδιοργάνωση με τον ΝΟ.Π.Π.Α.Π.Π.Π.Α. Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.
ΣΑΜΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέος.
ΣΑΜΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο Πυθαγορείου.
ΣΑΜΟΣ, Αρχαιολογικός Χώρος Ηραίου.
Μελοποιημένα ποιήματα Οδ. Ελύτη από τη νεανική χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου Πυθαγορείου «ο Λυκούργος» υπό τη διεύθυνση του Γ. Κουμαραδιού.
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ, Αρχαιολογικός Χώρος Ακρωτηρίου.
ΣΙΦΝΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο.
ΣΥΡΟΣ, Αρχαιολογικό Μουσείο.
ΤΗΝΟΣ, Αρχαιολογικός Χώρος Κιονίων. Συνδιοργάνωση με τον Δήμο Τήνου. Χίος , Αρχαιολογικός χώρος Εμποριού.
Μουσική εκδήλωση από τον Σύλλογο Καλαμωτουσίων Αττικής «ΑΞΑΝΕΜΟΣ», με τη συνδρομή του Δήμου Χίου. Ψαρά , Αρχαιολογικός χώρος στο Αρχοντίκι. Μουσική εκδήλωση. Συνδιοργάνωση με τον Δήμο Ψαρών.
Λίγα λόγια για τον Οδυσσέα Ελύτη
Ο Ο δυσσέας Ελύτης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλλη) γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ήταν το τελευταίο από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλλη και της Μαρίας Βρανά. Ο πατέρας του καταγόταν από τον συνοικισμό Καλαμιάρης της Παναγιούδας Λέσβου και είχε εγκατασταθεί στην πόλη του Ηρακλείου από το 1895,
όταν σε συνεργασία με τον αδελφό του ίδρυσε ένα εργοστάσιο σαπωνοποιίας και πυρηνελαιουργίας. Η μητέρα του, Μαρία Βρανά, καταγόταν από τον Παππάδο της Λέσβου. Το 1914 ο πατέρας του μετέφερε τα εργοστάσιά του στον Πειραιά και η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Το Νοέμβριο του 1920, μετά την πτώση του Βενιζέλου, η οικογένειά του αντιμετώπισε διώξεις, με αποκορύφωμα τη σύλληψη του πατέρα του, εξαιτίας της προσήλωσής του στις βενιζελικές ιδέες.
O Οδυσσέας Ελύτης εγγράφηκε το 1917 στο ιδιωτικό σχολείο Δ.Ν. Μακρή, όπου φοίτησε για επτά χρόνια, έχοντας μεταξύ άλλων δασκάλους του τον Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο και τον Ι.Θ. Κακριδή. Ως μαθητής συνεργάστηκε με το περιοδικό Η Διάπλασις των Παίδων. Το καλοκαίρι του 1928 πήρε το απολυτήριο του γυμνασίου και το 1930 εγγράφηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας.
Όταν το 1933 ιδρύθηκε η Ιδεοκρατική Φιλοσοφική Ομάδα στο πανεπιστήμιο, ο Ελύτης ήταν ένας από τους εκπροσώπους των φοιτητών που συμμετείχε στα «Συμπόσια του Σαββάτου» , ενώ την ίδια περίοδο ήρθε σε επαφή και με τον κύκλο των Νέων Γραμμάτων (1935-1940, 1944), του περιοδικού που έγινε το πνευματικό όργανο της γενιάς του '30. Μέσα από τη γνωριμία του με τον Α. Εμπειρίκο ήρθε σε επαφή με τον υπερρεαλισμό• ο ίδιος δεν έγινε ποτέ πραγματικά υπερρεαλιστής, άντλησε όμως πολλά στοιχεία που τα προσάρμοσε στο έργο του. Πρώτη φορά δημοσίευσε ποιήματά του στο περιοδικό Νέα Γράμματα, τον Νοέμβριο του 1935, ενώ το 1940 εξέδοσε την πρώτη ποιητική του Συλλογή, με τίτλο Προσανατολισμοί. Τα έργα του διακρίνονται από έντονο νησιωτισμό, μια σχε-
δόν παγανιστική λατρεία της φύσης, ενώ παράλληλα ξεχειλίζουν από στοιχεία της μυθολογίας και της αρχαίας ελληνικής παράδοσης. Κυρίαρχα στοιχεία: το Αιγαίο με την αλμύρα του, τα χρώματα
καθώς και ο ήλιος του.
Το 1937 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών στην Κέρκυρα και με την έναρξη του πολέμου ο Ελύτης κατατάχθηκε ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου Α΄ Σώματος Στρατού. Από την εμπειρία του στο μέτωπο εμπνεύστηκε το Άσμα ηρωικό και πένθιμο
για τον χαμένο Ανθυπολογαγό της Αλβανίας και άλλα έργα.
Για αρκετά χρόνια παρέμεινε στην Ευρώπη, ενώ το 1952 επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1958, μετά από μία δεκαπενταετή περίπου περίοδο ποιητικής σιωπής, δημοσιεύτηκαν αποσπάσματα από το «Άξιον Εστί» στην Επιθεώρηση Τέχνης, ενώ λίγο αργότερα, εκδόθηκε συνολικά το έργο που θα του
χαρίσει το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης αλλά και το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, απείχε από τη δημοσιότητα ασχολούμενος κυρίως με τη ζωγραφική και την τεχνική του κολάζ, ενώ αρνήθηκε πρόταση να απαγγείλει ποιήματά του στο Παρίσι εξαιτίας της δικτατορίας που επικρατούσε. Στις 3 Μαΐου του 1969 εγκατέλειψε την Ελλάδα και εγκα-
ταστάθηκε στο Παρίσι, άρχισε να γράφει το Φωτόδεντρο. Το 1971 επέστρεψε στην Ελλάδα, αρνήθηκε ωστόσο να παραλάβει το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας που είχε θεσπίσει η δικτατορία.
Μετά την πτώση της δικτατορίας, διορίστηκε πρόεδρος του Διοικητικού
Συμβουλίου του Ε.Ι.Ρ.Τ. και μέλος για δεύτερη φορά του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου (1974 - 1977), ενώ συνέχισε το δημιουργικό του έργο.
Ο «τελευταίος εθνικός ποιητής», ο «ποιητής του Αιγαίου» είναι κάποιοι από τους χαρακτηρισμούς που έχουν αποδοθεί κατά καιρούς στον Ελύτη.
Πέθανε στις 18 Μαρτίου του 1996 από ανακοπή καρδιάς, στην Αθήνα. Για τον Ελύτη ο θάνατος δεν ήταν παρά ακόμη ένα ταξίδι. «Είπα θα φύγω. Τώρα. Μ'ό,τι να 'ναι: τον σάκο μου τον ταξιδιωτικό στον ώμο, στην τσέπη μου έναν οδηγό, τη φωτογραφική στο χέρι. Βαθιά στο χώμα και βαθιά στο σώμα θα πάω να βρω ποιος είμαι. Τι δίνω, τι μου δίνουν και περισσεύει το άδικο. » («Ο μικρόςΝαυτίλος», 1985).
Ο Οδυσσέας Ελύτης για τα νησιά
ΑΝΔΡΟΣ
Στραπουργιές. Φεγγαρόφωτο πάνω στοὺς ανθισμένους γκρεμοὺς
κι ὣς πέρα στὸ μυριστικὸ πέλαγος, ἀτελεύτητα.
ΜΥΚΟΝΟΣ
Ταρατσάκι. Ἀνάμεσα ἀπὸ γλάστρες μὲ γεράνια ἕνας ρόδινος
τροῡλος, λευκὰ τόξα, κατάρτια ὑφαίνοντας τὸν οὑρανό,
ἡ Δῆλος.
ΠΑΡΟΣ
Κτῆμα «Ἒλητας». Δειλινό. Πάπιες καὶ χῆνες. Κάποιος, πάνω
στ'ἁλῶνι, ἀποκοιμισμένος, μὲ μιὰ πελώρια ψάθα στὸ κεφάλι
καὶ τὰ πόδια μισάνοιχτα.
Λάμπει τ'ἀσημὶ τοῡ σπάρου
μὲς στὸ μάρμαρο τῆς Πάρου.
ΣΥΡΟΣ ΚΑΙ ΤΖΙΑ
Ἀνάμεσα Σύρο καὶ Τζιὰ μικρὴ φυτρώνει νεραντζιά
ὄμορφή μου κοπελιὰ πού 'χει τὶς ῥίζες στὸ βυθὸ
καὶ τὰ κλαδιὰ στὸν οὐρανό, τὸ κορίτσι π' ἀγαπῶ.
ΚΥΘΝΟΣ
Ἡ ράχη τῆς νησίδας «Πιπέρι» ἀσύμμετρα τριγωνική, ὄπως
φαίνεται τὸ δειλινὸ ἀπὸ τὴν Κανάλα
ΣΕΡΙΦΟΣ
Παραπλέοντας τὸ νησὶ μὲς στὸ καταμεσήμερο. Καῑνε τὰ
γύμνα σου μπράτσα πάνω στὴν κουπαστή. Κι ὁλοένα, μία
μὲσ' ἀπ' τὴν ἄλλη ξετυλίγονται οἱ μικρὲς αγκαλιές ἐωσότου
τέλος ἀπλώνεται ἡ μεγάλη μὲ τὸ λευκὸ στέμμα στὴν κεφαλή.
ΣΙΦΝΟΣ
Δῶμα μὲ κυματωσιές. Ἁρμοσμένο τὸ γυμνὸ σῶμα, σὰν ἀπὸ
τότε, θα 'λεγες, ποὺ γεννήθηκες μὲς στὴ λειψανοθήκη
τοῡ ἥλιου.
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ
Θαλασσοξυπνημένη,ἀγέρωχη
Ὄρθωσες ἕνα στῆθος βράχου
Κατάστιχτου ἀπ' τὴν ἔμπνευση τῆς ὄστριας,
Γιὰ νὰ χαράξει ἐκεῑ τὰ σπλάχνα τῆς ἡ ὀδύνη
Γιὰ νὰ χαράξει ἐκεῑ τὰ σπλάχνα τῆς ἡ ἐλπίδα
Μὲ φωτιὰ μὲ λάβα μὲ καπνούς
Μὲ λόγια ποὺ προσηλυτίζουν τὸ ἄπειρο
Γέννησες τὴ φωνὴ τῆς μέρας
ΜΥΤΙΛΗΝΗ
Στὰ Μύστεγνα, πρωί,ἀνεβαίνοντας τοὺς ἐλαιῶνες γιὰ τὸ ἐκ-
κλησάκι τῆς Ἁγίας Μαρίνας. Τὸ βάρος ποὺ νοιώθεις νά
σοῦ ἔχει ἀφαιρεθεῑ σὰν ἁμαρτία ἤ τύψη καὶ χωνεύεται ἀπὸ τὸ
χοντρὸ χῶμα, λὲς καὶ τὸ τραβᾶ ἡ μεγαθυμία τῶν προγόνων.
Μιὰ κουταλιὰ γλυκὸ βύσσινο
μετὰ τὸν ἀπογευματινὸν ὓπνο
ΔΙΑΦΟΡΑ ΝΗΣΙΑ
Ἵπποι πέτρινοι μὲ τὴ χαίτη ὀρθὴ
καὶ γαλήνιοι ἀμφορεῑς
καὶ λοξὲς δελφινιῶν ράχες
ἡ Ἴος ἡ Σίκινος ἡ Σέριφος ἡ Μῆλος
Ἡ Παναγιὰ τὸ πέλαγο
κρατοῡσε στὴ ποδιὰ της
τὴ Σίκινο, τὴν Ἀμοργὸ
καὶ τ΄ἄλλα τὰ παιδιὰ της
Ἄκου κι' ἐμᾶς ποὺ μόλις ἐγυρίσαμε
νησιὰ καὶ πολιτεῑες ποὺ γνωρίσαμε
Κρήτη καὶ Μυτιλήνη, Σάμο κι' Ἰκαριὰ
Νάξο καὶ Σαντορίνη, Ρόδο Κέρκυρα
Σπίτια μεγάλα κὶ ἄσπρα σπίτια
βουερὰ πάνω στὴ μαύρη πέτρα
πάνω στὰ νερά.
Μέλος του μητρώου
