Η εικόνα της Δονούσας που βλέπει ο Δημήτρης Καραντζάς καθώς μιλάμε, έρχεται να εξισορροπήσει τη βαβούρα της Αβινιόν, εκεί απ' όπου μόλις επέστρεψε ως “selected artist” του προγράμματος Prospero — και να την ενισχύσει.
«Από την Αβινιόν στη Δονούσα, όπως πρέπει», του λέω. «Με μια μέρα διαφορά. Τελείως άλλου τύπου δονήσεις», απαντά και γελάμε. Το σώμα ησυχάζει (τι χειμώνας ήταν αυτός: «Λεωφορείο ο Πόθος», «Έντα Γκάμπλερ»), αλλά η σκέψη συνεχίζει να πάλλεται. Γιατί, όπως λέει, «στην Αβινιόν δεν υπάρχει στιγμή να πεις "να πιω έναν καφέ ήσυχος". Όλη η πόλη γίνεται σκηνή. Όλο το off φεστιβάλ περνάει από τον δρόμο, με installations, αφίσες, μουσικές. Δεν σταματά τίποτα».
Prospero: ένα ευρωπαϊκό δίκτυο
Ο Δημήτρης Καραντζάς συμμετείχε στην πρώτη ετήσια συνάντηση του ευρωπαϊκού προγράμματος Prospero, με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Είναι ένα ευρωπαϊκό δίκτυο που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συμμετέχουν σημαντικά θέατρα: η Σαουμπίνε, το Φεστιβάλ της Αβινιόν, το θέατρο της Λιέγης, το Temporada Alta, το Εθνικό Θέατρο του Δουβλίνου, το Kaunas της Λιθουανίας, το Γκέτεμποργκ... 18 συνολικά. Και η Στέγη φυσικά».
Οι οργανισμοί αυτοί προτείνουν καλλιτέχνες, και μετά γίνεται ψηφοφορία για να αποφασιστεί ποιοι θα επιλεγούν. «Σε επιλέγουν για να γίνεις μέλος του προγράμματος. Κι αυτό σου δίνει όχι μόνο στήριξη, αλλά και δυνατότητες: περιοδείες, σκηνοθεσίες σε ευρωπαϊκά θέατρα, mentoring, δικτύωση. Είναι ίσως η πρώτη φορά που ένα τέτοιο δίκτυο συντονίζεται τόσο σοβαρά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο». Μentoring; «Για παράδειγμα μπορώ να ζητήσω να έχω μέντορα για ένα χρονικό διάστημα τον Ίβο Βαν Χόβε», τον σκηνοθέτη θρύλο, μου εξηγεί.
Το «pitch» και το «Σπίτι»
Στην Αβινιόν, ο Δημήτρης Καραντζάς παρουσίασε τη δουλειά του, με επίκεντρο την παράσταση «Σπίτι», την πιο προσωπική του στιγμή στο θέατρο, με την έννοια ότι έγραψε και το κείμενο. Ένα έργο απολύτως σύγχρονο ευρωπαϊκό. «Έπρεπε να παρουσιάσω συνολικά τη δουλειά μου, με αφορμή το "Σπίτι". Στην αρχή είχα πολύ στρες. Πήγα με σημειώσεις, άρχισα να τις διαβάζω... και κάποια στιγμή είπα: τι είμαι; πολιτικός; Άφησα τα χαρτιά και μίλησα ελεύθερα. Κάπου έβγαζα νόημα, κάπου όχι» λέει γελώντας και προσπαθώντας να σταθεί ακίνητος για να μην χαθεί το πολύτιμο σήμα που εξασφάλισε στο νησί..
Το έργο, όμως, λειτούργησε. Και με το παραπάνω. «Στο τέλος του pitching, κάθε παράσταση μπορεί να δεχτεί μέχρι τέσσερις προσκλήσεις για να παρουσιαστεί σε άλλα μέρη του δικτύου. Εμείς τις υπερκαλύψαμε. Είχαμε παραπάνω αιτήματα. Ήταν ευχάριστο και απροσδόκητο».
Ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους: η Τυφλίδα όπου η παράσταση θα δωθεί στις 30 Σεπτεμβρίου, και φορείς από Λιθουανία, Πολωνία, Βέλγιο.
«Το "Σπίτι" για μένα μιλά για μια γενοκτονία»
Αυτό που τους τράβηξε το ενδιαφέρον περισσότερο; Η καταστροφή του σπιτιού. Η ρωγμή του οικείου. «Υπήρχε μια κοινή ερώτηση: τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι στο "Σπίτι"; Τους ενδιέφερε το πώς μιλάς σκηνικά για κάτι τόσο απλό και τόσο φθαρμένο όπφς είναι η έννοια του σπιτιού. Εγώ μίλησα για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Σαν να μας πέφτει ο ουρανός στο κεφάλι. Δεν έχουμε πια σπίτι. Κι αυτή είναι η απάντησή μου: ναι. Ζούμε ένα είδος υπαρξιακής κατάρρευσης».
{https://www.instagram.com/p/DLsaqz2NMYu/?utm_source=ig_web_copy_link}
Όταν, όμως, στη διάρκεια της παρουσίασης, χρησιμοποίησε τον όρο «γενοκτονία», ένιωσε μια παγωμάρα. «Δεν ξέρω από πού ήρθε. Από κάποια θέση, από κάποια χώρα. Αλλά υπήρξε μετακίνηση. Εγώ, όμως, δεν μπορώ να μην πω αυτό που πιστεύω. Το "Σπίτι" μιλά για το πώς, ενώ γνωρίζουμε τι συμβαίνει γύρω μας -γενοκτονίες, βαρβαρότητα, Τραμπισμός, παρακμή- εμείς συνεχίζουμε με την προσωπική μας ατζέντα. Πώς θα επιβιώσουμε. Πώς θα απομονωθούμε. Και πώς το τραύμα μπαίνει μέσα στο ιδιωτικό».
Το ευρωπαϊκό θέατρο και το... αμήχανο παρόν του
Συμμετέχοντας στις παρουσιάσεις των άλλων καλλιτεχνών, ο Καραντζάς διαπίστωσε κάτι που τον προβλημάτισε: «Πολύ αισθητική. Λίγη σκέψη. Άκουσα παραστάσεις για την αισθητική μιας ασθένειας, για τον τρόπο που φωτίζεται ένας Καλλιγούλας... Αλλά είμαστε σε μια ιστορική στιγμή που απαιτεί τοποθέτηση. Δεν μπορείς να παριστάνεις ότι κάνεις πολιτικό θέατρο και να αγνοείς τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη.»
Και σπεύδει να αναγνωρίσει το θάρρος των διοργανωτών. «Το Σάββατο, έγινε συγκέντρωση έξω από το Παλέ ντε Παπ για την Παλαιστίνη. Το φεστιβάλ πήρε καθαρή θέση. Είναι ίσως το μόνο μεγάλο ευρωπαϊκό φεστιβάλ που το έκανε. Αυτό με έκανε να το εκτιμήσω περισσότερο.»
Τον εντυπωσίασε μόνο μία παράσταση: το «Nôt» της Μαρλένε Φρέιτας. «Ήταν ένας μαύρος χορευτής που χόρευε έναν διονυσιασμένο χορό για να γλιτώσει τον αποκεφαλισμό, ως Σεχραζάτ στο “Χίλιες και μια νύχτες”. Το έργο μιλούσε για κάτι που αφορά ταυτότητες, φυλές, φύλα, μνήμη και βία. Ήταν κάτι που μπορούσε να είναι Παλαιστίνιος, Ισραηλινός, γυναίκα, άντρας — όλοι».
Ο ίδιος, αν και δεν χρησιμοποιεί χορό στις παραστάσεις του («μόνο στη Ρωμαίος και Ιουλιέτα είχαμε έναν νευρωτικό χορό 20 λεπτών»), παραδέχεται ότι από το χορό εμπνέεται βαθιά. «Είναι πιο εύκολη η σκέψη με το χορό. Δεν σου επιβάλλει κάτι άλλος. Επιβάλλεις εσύ τον λόγο. Ανοίγεσαι περισσότερο. Είναι μια μυστική φάση».
Η Δονούσα, το δεντρολίβανο και η Σάρα Κέιν
Όλα αυτά τώρα, τα κουβαλά. «Από το pitching έφυγα αναπτερωμένος ενώ ομολογώ ότι πήγα με μισή. Δεν περίμενα να λειτουργήσει έτσι. Ήταν σαν επιβεβαίωση ότι υπάρχει νόημα σε ό,τι κάνω. Όχι μόνο λόγω των προσκλήσεων για να παρουσιάσουμε το έργο στο εξωτερικό. Αλλά γιατί βρήκε ανταπόκριση το έργο με τον πιο καθαρό τρόπο».
Στη Δονούσα, κοιτά το δεντρολίβανο που ακουμπά στο τραπέζι. «Πάει προς τη θάλασσα», λέει. Και ηρεμεί. Αλλά μόνο για λίγο.
Τον Σεπτέμβρη ξεκινά πρόβες για το έργο «Καθαροί πια» (Cleansed) της Σάρα Κέιν. Αυτή τη στιγμή, μαζί με τη σκηνογράφο Εύα Μανιδάκη δουλεύουν «βήμα-βήμα τη μακέτα». «Αυτή είναι η αγαπημένη μου φάση. Εγώ και ο σκηνογράφος, χωρίς τους ηθοποιούς ακόμα. Μυστική. Ιντριγκαδόρικη».
{https://www.instagram.com/p/DLZigN1IhGr/?utm_source=ig_web_copy_link}
Η φράση που τον στοιχειώνει αυτές τις μέρες, μέσα από το κείμενο της Κέιν; «Πάντα εδώ να είσαι». «Με την έννοια να νιώθεις ότι έχεις πάντα μαζί σου αυτό που θεωρείς απαραίτητο για να ζεις. Είτε είναι άνθρωπος, είτε μια σκέψη, είτε μια πίστη σε κάτι».
Μέλος του μητρώου
