Στο Δεσποτικό, η αρχαιολογική σκαπάνη, έφερε επίσης στο φως, το πρώτο τελετουργικό εστιατόριο του Αιγαίου. Το εστιατόριο, ήταν χτισμένο δίπλα στο ιερό του Απόλλωνα, είχε στοά με δωρικούς κίονες ύψους μέχρι τριών μέτρων και επικλινή στέγη με κεραμίδια ενώ αποτελούταν από τρία δωμάτια. Εντοπίστηκε επίσης βωμός όπου γίνονταν υπό το φως της ημέρας θυσίες ζώων προς τιμήν των θεών ενώ ακολουθούσε γεύμα στο αρχαίο εστιατόριο.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το Δεσποτικό λόγω της θέσης του, αποτέλεσε σημαντικό αγκυροβόλιο κατά την αρχαιότητα. Έτσι εξηγείται και η εκεί ύπαρξη αρχαίου εστιατορίου, όπου γευμάτιζαν Κυκλαδίτες ναυτικοί και ταξιδιώτες από τη Μικρά Ασία, τη Φοινίκη, την Κύπρο, την Κρήτη και τη Σικελία.
Η προσφερόμενη διατροφή αποτελούνταν από παραδοσιακά, δημοφιλή μέχρι σήμερα, προϊόντα της παριανής γης όπως χορταρικά, φρούτα, μέλι και σύκα, ενώ δεν έλειπαν τα ψάρια, οι πεταλίδες, οι αχιβάδες και τα σαλιγκάρια της θάλασσας. Στο χώρο ανακαλύφθηκαν επίσης αγγεία, πινάκια, πήλινες λεκάνες, μαγειρικά σκεύη όπως χύτρες και κρατήρες και αγγεία πόσης.
Να σημειωθεί ότι ο σπουδαίος, αφιερωμένος στη λατρεία του θεού Απόλλωνα ναός του Δεσποτικού, οικοδομήθηκε από παριανούς αρχιτέκτονες και λειτούργησε από τους γεωμετρικούς μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους.
Οι σημαντικές αρχαιολογικές έρευνες στο Δεσποτικό, αποτελούν καρπό πολύχρονης εργασίας με επικεφαλής τον Γ. Κουράγιο, αρχαιολόγο της Εφορείας Κυκλάδων και διευθυντή του αρχαιολογικού μουσείου Πάρου. Οι έρευνες στο Δεσποτικό συνεχίζονται ενώ σήμερα πραγματοποιούνται αναστηλωτικές εργασίες με σκοπό ο χώρος να μετατραπεί σε πρότυπο αρχαιολογικό πάρκο στις Κυκλάδες
Μέλος του μητρώου
