Είναι ίσως ο πιο περίτεχνος, ο πιο ιδιαίτερος και ο πιο γραφικός νησιωτικός τόπος, στον οποίο, λαϊκή τέχνη και πλούσια καλλιτεχνική ιστορία συναντώνται με το λευκό της Κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής παράδοσης και το φυσικό κάλλος του τοπίου!
Πρόκειται φυσικά για τον Πύργο της Τήνου, τον ανακηρυγμένο παραδοσιακό οικισμό του νησιού που αποτελεί κοιτίδα της λαϊκής και καλλιτεχνικής μαρμαροτεχίας στον Ελληνικό χώρο και κορυφαίο κέντρο Τέχνης που ανέδειξε μερικούς από τους σπουδαιότερους νεοέλληνες γλύπτες και ζωγράφους. Θρύλοι της τέχνης όπως ο Γιαννούλης Χαλεπάς, ο Δημήτριος Φιλιππότης, ο Γιάννης Βούλγαρης, ο Λουκάς Δούκας, ο Νικηφόρος Λύτρας, γεννήθηκαν και δημιούργησαν στον Πύργο, ακολουθώντας το νήμα της αρραγούς μακραίωνης παράδοσης του χωριού στην καλλιτεχνία.
Σαν ένα ζωντανό, μεγάλο υπαίθριο μουσείο ο Πύργος, εντυπωσιάζει τον επισκέπτη που νιώθει σε κάθε γωνιά του την καρδιά του τόπου να χτυπά στο ρυθμό της σμίλης που δίνει στο μάρμαρο σώμα και ψυχή. Εκεί, η αρχαία παράδοση της μαρμαρογλυπτικής διατρέχει τους βυζαντινούς χρόνους και την περίοδο της Ενετοκρατίας, φθάνει στην κορύφωσή της το 19ο αιώνα και διατηρείται ζωντανή μέχρι σήμερα τροφοδοτούμενη από νέες γενιές μαρμαρογλυπτών που συνεχίζουν να εκκολάπτονται στον Πύργο.
Τα έργα τους, καρπός μιας ιδιαίτερα καλαίσθητης σμίλευσης του μαρμάρου με απαράμιλλη μαστοριά, ζήλο και μαεστρία, επιβάλλονται με την παρουσία τους στο χωριό στολίζοντάς το μοναδικά και ιδιότυπα! Αν κανείς περιπλανηθεί εκεί, θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει τους μαρμαρόστρωτους δρόμους, τα μαρμάρινα περίθυρα, υπέρθυρα και οικόσημα των σπιτιών με τα ανάγλυφα σκαλιστά μοτίβα τους, τις επιβλητικές μαρμάρινες βρύσες, τα παγκάκια, τη στάση του λεωφορείου, τους οδοδείκτες, τα τέμπλα και τους άμβωνες των εκκλησιών, ακόμα και το κοιμητήριο, που όλα μαζί δημιουργούν, ένα θαυμαστό σύμπαν μαρμάρινης αισθητικής που παραπέμπει σε μνημείο κλασικής ομορφιάς.
Στα λατομεία μαρμάρου κοντά στον Πύργο, οφείλεται η περίφημη πρώτη ύλη που δουλεύτηκε και αναδείχτηκε εκεί όσο λίγες. Στον Πύργο, η καλλιτεχνική μαρμαροτεχνία έδωσε διαχρονικά πνοή στον τόπο και γαλούχησε τους ανθρώπους του από γενιά σε γενιά στα μυστικά της, ούσα συνυφασμένη εδώ και αιώνες με την ταυτότητα της περιοχής. Η Τηνιακή μαρμαροτεχνία άλλωστε, εγγράφηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO το 2015
Η τέχνη αυτή, μέγιστης σημασίας για τη συλλογική μνήμη και την πολιτισμική ιδιοπροσωπία των Τηνίων με κοιτίδα τον Πύργο, το φιλοτεχνημένο από μάρμαρο χωριό του νησιού, εξακολουθεί να πάλλεται ζωηρά και στο σήμερα καθώς εκεί υπάρχουν αξιολογότατα μουσεία που υπενθυμίζουν και διασώζουν την τεράστια κληρονομιά της.
Το σπίτι – μουσείο του «Έλληνα Ροντέν» Γιαννούλη Χαλεπά, διατηρείται ανέπαφο και εκεί μπορεί κανείς να δει προσωπικά αντικείμενα του μεγάλου γλύπτη. Άλλα σημαντικά αξιοθέατα είναι το περίφημο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στο οποίο παρουσιάζεται η πορεία του μαρμάρου από την εξόρυξη μέχρι το έργο τέχνης, το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών και η προπαρασκευαστική Σχολή Καλών Τεχνών στην οποία φοιτούν και μυούνται στην τέχνη, νέοι μαρμαρογλύπτες συνεχίζοντας την μεγάλη παράδοση της περιοχής. Αρκετά εργαστήρια γλυπτικής και γκαλερί δίνουν τον σύγχρονο τόνο της τέχνης στον Πύργο, έναν τόπο που ανθεί ως φυτώριο της σημερινής μαρμαρογλυφίας.
Μια περιήγηση στο χωριό που απέχει 25 περίπου χιλιόμετρα από τη Χώρα, αποζημιώνει από κάθε άποψη. Αν βρεθείτε στον Πύργο, μην παραλείψετε να κάνετε μια στάση στην μαρμαρόστρωτη επίσης κεντρική πλατεία με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο και την κρήνη που θα σας ταξιδέψουν σε μια άλλη εποχή!
Μέλος του μητρώου
