Η Καλιστρίνα: Το τρυφερό Πρωτοχρονιάτικο έθιμο αγάπης της Πάρου μιας άλλης εποχής...

Ριζωμένοι στα αγροτόσπιτα της πατρογονικής γης, με μεγάλες φαμίλιες και τον βαρύ κάματο της αγροτικής δουλειάς να διατρέχει όλες τις εποχές του έτους, οι ξωχάρηδες παριανοί, ζούσαν τη γλυκιά ανάπαυλα των γιορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς σαν όαση σχόλης από την τραχιά καθημερινότητα της χρείας μιας πενόμενης ζωής.

Τα στόματα πολλά, οι στιγμές χαράς λίγες, μα όταν πλησίαζαν οι γιορτές τα σπίτια άστραφταν από την πάστρα, μοσχομύριζαν από τα πετιμεζένια φοινίκια, και γλύκαιναν από τα κάλαντα των μικρών παιδιών που τριγυρνούσαν ξυπόλητα στις εξοχές πλημμυρίζοντάς τα κατώφλια των νοικοκυραίων με μελωδίες για να λάβουν ως αντίδωρο γλυκίσματα, κουλούρια και γιορτινά κεράσματα. Τα παιχνίδια τους λιγοστά και συνήθως αυτοσχέδια. Με τενεκεδάκια, πετρούλες και ξυλαράκια, έθρεφαν την παιδική περιέργειά τους και απελευθέρωναν τη φαντασία τους να καλπάσει στον κόσμο της πραγματικής ζωής πέρα από τα όρια του τόπου τους.

Ρακένδυτα συνήθως, με υφασμάτινα πολύχρωμα μπαλώματα να τυλίγουν τα λιανά κορμάκια τους, και τις φτέρνες τους χοντρές σαν σόλες από την ξυπολυσιά, ζέσταιναν τις αθώες ψυχούλες τους στην προσμονή των Άγιων Ημερών όταν η καθημερινή βιωτή άλλαζε με τα ίδια να αποκτούν σημασία και πολύ περισσότερο, εκείνα τα φτωχικά μικροδώρα που έπαιρναν για το καλό της νέας χρονιάς!

Άστραφταν από χαμόγελα τα μικρά προσωπάκια όταν ιδίως έπαιρναν την πρωτοχρονιάτικη καλιστρίνα! Ένα κύμα χαράς πλημμύριζε τις παιδικές καρδιές! Αφού για το καλό του νέου έτους, γίνονταν για μια μέρα πρωταγωνιστές της ζωής των μεγάλων που τους χάριζαν την καλιστρίνα!

Το έθιμο αυτό τηρούσε ευλαβικά κάθε Πρωτοχρονιά και ο μπάρμπα – Στυλιανός. Ένας ηλικιωμένος ξωμάχος, άκληρος και κυρτωμένος από τα χρόνια και τον κάματο της γεωργικής ζωής, που ζούσε ωστόσο την Πρωτοχρονιά πιότερο και απ΄τα ίδια τα παιδιά! Η τσακισμένη φιγούρα του, γλύκαινε με το καλοκάγαθο χαμόγελο που στόλιζε το σκαμμένο του πρόσωπο στο οποίο φώλιαζαν δύο μεγάλα σκούρα μάτια. Με τις τραχιές, μεγάλες χούφτες του, είχε αγκαλιάσει στη ζωή του καντάρια καρπισμένα γεννήματα και είχε αναστήσει ζώα που ενώ δεν ήταν κατάδικά του, τα αντιμετώπιζε με την άπλετη τρυφερότητα μιας άδολης ψυχής.

Μόνος ο Στυλιανός ήταν στη ζωή, ανύπανδρος κολίγος του Μοναστηριού από τα νιάτα του, είχε οργώσει, είχε σπείρει, είχε θερίσει είχε θρέψει εκατοντάδες ζωντανά. Ο βίος του, η εναλλαγή των εποχών του αγροτικού έτους, οι χαρές του, να βλέπει τους κόπους του να καρπίζουν με τη λαχτάρα του άξιου δουλευτή της φύσης που έχει γίνει ένα με τη γη του.

Μεγάλη μέρα η Πρωτοχρονιά για τον μπάρμπα - Στυλιανό! Την δούλευε για καιρό στο μυαλό του και την σχεδίαζε σε κάθε της λεπτομέρεια, κυρίως για να δώσει ένα κομμάτι της πανάγαθης καρδιάς του στις δύο μεγάλες του λατρείες: Στα παιδιά και στα ζώα. Η προετοιμασία του για το χάρισμα της πρωτοχρονιάτικης καλιστρίνας ξεκινούσε πολύ πριν από την πρώτη μέρα του έτους. Για πολύ καιρό μάζευε στο συρτάρι του κέρματα μικρής αξίας. Τρύπιες δεκάρες, εικοσάρες, πενήντα λεπτά της δραχμής και μερικές ακέραιες δραχμούλες, περίμεναν ταξινομημένες με ακρίβεια τη μεγάλη μέρα που θα γίνονταν η καλιστρίνα των παιδόπουλων της γειτονιάς!

Και η μεγάλη μέρα κάποτε έφθανε! Ο μπάρμπα - Στυλιανός σηκωνόταν από το μοναχικό κρεβάτι του πρωί – πρωί και αφού νιβόταν και ντυνόταν, τραβούσε ίσια για την ενοριακή εκκλησιά για να ευφρανθεί, όπως κάθε χρόνο, με τις ψαλμωδίες για τον Άγιο Βασίλη. Μετά την απόλυση, επέστρεφε στο σπιτικό του κι εκεί άρχιζε να αραδιάζει στις τσέπες του τα καλά φυλαγμένα για καιρό κέρματα. Στη μια τσέπη του σακακιού του έβαζε αρκετές δεκάρες, στην άλλη λιγότερες εικοσάρες, στην μια τσέπη του παντελονιού του λίγα πενηντάλεπτα και στην άλλη ελάχιστες δραχμές. Τέλος, φορούσε τη μάλλινη τραγιάσκα του, έκοβε δύο μεγάλα κομμάτια ψωμί, έκανε το σταυρό του και έβγαινε. Γκλινγκ, γκλονγκ, γλινγκ, γκλονγκ κουδούνιζαν τα κέρματα μέσα στην καθαρή φορεσιά του, τη μοναδική που είχε για τις σχόλες. Με τα δύο κομμάτια ψωμί στο χέρι, κατευθυνόταν πρώτα προς το κτήμα δίπλα από το σπιτικό του όπου στάβλιζε τα βούδια.

Ο Αράπης του, το κατάμαυρο, βαρύ βόδι, που τον συντρόφευε πάντα στη δούλεψη, έτρεχε προς το μέρος του μόλις τον αντίκριζε. Άνθρωπος και ζωντανό μόνο που δεν μιλούσαν μεταξύ τους.

Τα μαύρα σαν κάρβουνο μάτια του βοδιού τον κάρφωναν στα ίσια ενώ η ουρά του λικνιζόταν με λαχτάρα πάντα στη θέα του αφεντικού του. «Αράπη, πρώτα χτένισέ με» του έλεγε βγάζοντας την τραγιάσκα του. Και ο πειθήνιος Αράπης, που το μεγαλόσωμο, επιβλητικό παρουσιαστικό του ερχόταν σε αντίθεση με την μειλίχια συμπεριφορά του, πλησίαζε κοντά. Ο Στυλιανός έσκυβε τότε το άσκεπο κεφάλι του, και ευθύς αμέσως, το ήρεμο βόδι που καταλάβαινε από διαίσθηση το πρόσταγμα του αφεντικού του, έβγαζε την πελώρια, τραχιά γλώσσα του, τη γεμάτη βελόνες που έμοιαζε με αχινό, και με δύο γρήγορα δυνατά γλειψίματα από το μέτωπο προς τα πίσω κολλάριζε την κόμη στο μαυρομάλλικο κεφάλι του Στυλιανού.

Αμέσως μετά ο μπάρμπας, έτεινε το ένα κομμάτι ψωμί προς το στόμα του βοδιού «Έλα πάρε το μερίδιό σου» του έλεγε ζωηρά και το ζώο άνοιγε το βαθύ στόμα του και άρχιζε να μασουλίζει, κινώντας να φύγει από κοντά του. «Μη φεύγεις ακόμα...» του φώναζε πιο ζωηρά τούτη τη φορά. «Έλα εδώ... πάρε κι εσύ την καλιστρίνα σου»! Το βόδι έκανε ευθύς μεταβολή με το άκουσμα της φωνής και ο μπάρμπας του έδινε και το δεύτερο κομμάτι ψωμί που κρατούσε ως ένα επιπλέον δώρο λόγω της χρονιάρας μέρας!

Μετά ο ίδιος κατηφόριζε. Έπαιρνε ένα – ένα τα λασπωμένα εξοχικά μονοπάτια του χειμώνα που οδηγούσαν σε κατοικιές όπου έμεναν φαμίλιες με πολλά παιδιά. «Καλή Χρονιά!» ευχόταν στους νοικοκύρηδες γείτονές του που τον έβαζαν μέσα. Προτού καθίσει για να τραταριστεί με τα δέοντα κεράσματα της ημέρας, φώναζε κοντά του τα παιδιά της οικογένειας που μαζεύονταν σαν μελίσσι γύρω από το κυρτό κορμί του. «Ελάτε να σας δώσω την καλιστρίνα σας» τους έλεγε τότε και άρχιζε να μοιράζει για το καλό τα κέρματα που έκρυβε στις τσέπες του με ηλικιακή τάξη!

Πολυμελείς οι οικογένειες, έξι, επτά, οκτώ και πολλές φορές περισσότερα κεφαλάκια σε διάφορα ύψη, μαγνητίζονταν δίπλα του για να πάρουν την καλιστρίνα τους. Στα πιο μικρά έδινε μια ή δύο δεκάρες, στα λίγο μεγαλύτερα εικοσάρες, στα ακόμη πιο μεγάλα πενηντάλεπτα και στους εφήβους κάπου – κάπου ολόκληρες δραχμές!
Παιδικά γέλια και χαρές πλημμύριζαν τα σπιτικά από την γαλαντομία του μπάρμπα που τηρούσε το έθιμο απαρέγκλιτα κάθε Πρωτοχρονιά! Τα τρύπια νομίσματα τα περνούσαν τα παιδάκια σε σπάγκο και τα μάζευαν για να αγοράσουν ότι τραβούσε η ψυχή τους! Συνήθως παιχνίδια σε κάποιο πανηγύρι του νησιού. Παιχνίδια λαμπερά και διαφορετικά, που φάνταζαν πιο όμορφα από αυτά που έφτιαχναν με τα υλικά του τόπου και της φαντασίας τους!

Η αγαπημένη για τους περισσότερους φιγούρα του γέρου Στυλιανού, επισκεπτόταν την ίδια μέρα όλα σχεδόν τα σπίτια της περιοχής που είχαν παιδιά. Γύριζε μέχρι το μεσημέρι από νοικοκυριό σε νοικοκυριό, μοιράζοντας την καλιστρίνα του μέχρι να αποσωθούν τα κέρματά του.

Κατόπιν, με βαριές κινήσεις έπαιρνε το δρόμο της επιστροφής, άδειος από κέρματα, ξέχειλος όμως από συναισθήματα αγάπης. Αγάπης, που μοίραζε με τρυφερότητα στις παιδικές αθώες καρδιές και που δεχόταν πίσω πολλαπλάσια με αφορμή την πρωτοχρονιάτικη καλιστρίνα. Με ένα πλατύ χαμόγελο ζωγραφισμένο στο αυλακωμένο πρόσωπό του, έφθανε κατόπιν πλούσιος από αγαλλίαση σε κάποιο σπίτι οικογένειας της περιοχής όπου τον καλούσαν, και έτρωγε περιτριγυρισμένος από τα παιδόπουλά της, την πρώτη μέρα του νέου χρόνου!
Που για τον μπάρμπα - Στυλιανό ήταν και η ομορφότερη του χρόνου!