και να αντιμετωπίσουμε την τρέχουσα κατάστα-ση ως καινούριο αγώνα ζωής. Μακάρι με τα λόγια να βρίσκαμε δυνάμεις να εξεγείρουμε συνειδήσεις, να φωτί-ζαμε κρυμμένες αλήθειες. Ας αναρωτηθούμε ποιος ο ρόλος μιας ταπεινής ομιλίας, που δεν πρέπει να εξαντλείται στις παρελθούσες δόξες, αλλά να βοηθά στην κατανόηση της σκληρής πραγματικότητας και στην αντιμετώπισή της. Τα λόγια μπορεί να μας ενθουσιάζουν ή όχι, αλλά σβήνονται στη λησμονιά. Τουλάχιστον ας ανοίξει ένα παραθυράκι μικρό, μιας άλλης θέασης του κόσμου.
Ας μείνουμε πρώτα στην υπενθύμιση των ιστορικών γεγονότων. Σ' όλη την περιπετειώδη διαδρομή του ο ελλη-νισμός χαρακτηρίζεται από αντιστασιακό πνεύμα. Η αντί-σταση εναντίον των κάθε μορφής ξένων ή ντόπιων, φανε-ρών ή κρυφών καταπιέσεων, έγινε βίωμα, ανάγκη, τρόπος ζωής, χρέος για όλους μας. Αυτήν την Αντίσταση, ως ι-διότητα του Έλληνα, ως ανθρώπινο και εθνικό χρέος και ως συγκεκριμένη πράξη τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, τιμούμε σήμερα.
Τι ακριβώς έγινε στη χώρα και στη μικρή εδώ πα-τρίδα μας που πρέπει να το θυμόμαστε για να καθορίζουμε και να επανακαθορίζουμε την πορεία μας; Ελάχιστα μπορούμε να πούμε από το Βήμα αυτό και μένει πάντα με-τέωρο και αναπάντητο το ερώτημα για την καθαρή και ξάστερη και ανεπηρέαστη γνώση των γεγονότων. Η ανα-τίναξη της Γέφυρας του Γοργοπόταμου με τη συνεργασία όλων των αντιστασιακών οργανώσεων δεν ήταν μόνο ένα γεγονός υψίστης σημασίας για τον αγώνα εναντίον των κατακτητών. Έφερνε και την ελπίδα της συνεννόησης και σύμπραξης των αγωνιστών, ελπίδα που δεν δικαιώθηκε ούτε πριν, κατά το 1821, ούτε το 1940, ούτε μετά, ούτε και τώρα. Μαζί με το αντιστασιακό πνεύμα δυστυχώς έχει γίνει παράδοση η διαρκής διάθεση εχθροπραξιών μεταξύ μας.
Η πρώτη εχθρική ενέργεια στα γεγονότα του 1940-45 έγινε στη θάλασσά μας. Στις 15 Αυγούστου 1940 οι Ιταλοί βούλιαξαν με τορπίλες το αντιτορπιλικό Έλλη α-γκυροβολημένο στην Τήνο για τη γιορτή της Παναγίας. Η πρώτη πράξη αντίστασης έγινε από Κυκλαδίτη, Παριανό από μητέρα, το Μανώλη Γλέζο, που μαζί με τον Απόστολο Σάντα κατέβασαν τη χιτλερική σημαία από την Ακρόπολη στέλνοντας μήνυμα τόλμης στην φοβισμένη ανθρωπότητα.
Μετά τις πρώτες μορφές του αγώνα εναντίον του κατακτητή ιδρύονται οι αντιστασιακές οργανώσεις Ελληνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) και Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωσις (ΕΚΑ). Ο Άρης Βελουχιώτης, ο Ναπολέων Ζέρβας, ο συνταγματάρχης Ψαρός, κατατάσσονται δίπλα στον Κολοκοτρώνη και τον Παπαφλέσσα.
Μια απ' τις πρώτες αντιστασιακές πράξεις ήταν η συμμετοχή Παριανών και Αντιπαριωτών στη συμμαχική βάση Αντιπάρου. Τα τολμήματα πληρώθηκαν ακριβά με εκτελέσεις, φυλακίσεις εξορίες και βάσανα. Στο εκτελε-στικό απόσπασμα έπεσαν οι Κυπριάδης ή Αρβανιτόπουλος, Σπύρος Τζαβέλας, Φραγκίσκος Τσαντάνης και Βασίλης Πατέλης. Ο Εμμανουήλ Πατέλης πέθανε στις φυλακές της Ρόδου και ο Γεώργιος Καπούτσος στις φυλακές της Ιταλί-ας.
Οι Αγαπητός Κατρής, Παναγιώτης Κουτσουράκης, Πολυχρόνης Μουρλάς και Βενιζέλος Ραγκούσης πήραν το δρόμο για το Νταχάου. Επέστρεψαν μόνο ο Ραγκούσης με τον Κατρή. Το 1942 η συμμετοχή Παριανών στο σαμποτάζ εναντίον του αεροδρομίου στα Μάρμαρα έστειλε στην αγχόνη τον αγρότη Νικόλα Στέλλα.
Σε όσους είπαν το μεγάλο «Όχι» και πήραν μέρος στον πολυαίμακτο αγώνα οφείλουμε να αφιερώσουμε δυο λόγια. Τιμούμε εκείνους που αντιστάθηκαν στο μεγάλο κακό της εποχής των ολοκληρωτισμών και των πολέμων. Τη μεγάλη αντίσταση δεν την πλήρωσαν μόνο οι ορκισμένοι πολεμιστές, αλλά και ο λαός παντού. Χωριά καταστράφη-καν, μανάδες και παιδιά σφάχτηκαν απ' τον Ηρώδη αυτού του καιρού, χιλιάδες πείνασαν, αθώοι οδηγήθηκαν στα κολαστήρια των ισχυρών.
Να μην ξεχάσουμε τους άμαχους που πληρώνουν πά-ντα μεγάλο μέρος απ΄το φόρο του αίματος. Η Φραγκίσκα Τσαντάνη και ο Θανάση Φωκιανός σκοτώθηκαν από βόμβα Αγγλικού αεροπλάνου, μαζί με τη δασκάλα τους Ειρήνη Κονδύλη στην αίθουσα του σχολείου τους στην Εκατοντα-πυλιανή. Ο καπετάνιος Κωνσταντίνος Αργουζής σκοτώθη-κε στο καΐκι του από άλλη βόμβα αργότερα. Δεν έχουν όλα μαθευτεί. Να μην ξεχάσουμε όσους θέρισε η πείνα και η δυστυχία.
Σαν να μην ήταν το αίμα αρκετό και οδηγηθήκαμε μετά την απελευθέρωση στο δράμα του Εμφυλίου.
Απαραίτητο θεωρούμε να εξετάσουμε όσο γίνεται πού βρισκόμαστε σήμερα. Μακριά απ' τα γεγονότα εκείνα τώ-ρα, μακριά από την σκοτεινή εποχή, κάνουμε το λογαρια-σμό και βρισκόμαστε πάλι χαμένοι. Το αίμα που χύθηκε ήταν για μια πατρίδα ελεύθερη όπου θα ξετυλίγαμε τα νοήματα και τα νήματα της ζωής μας και θα βλέπαμε να λαμβάνουν τη σκυτάλη οι νεότεροι για άλλα προχωρήματα ζωής.
Υπάρχει ωστόσο μια διαφορά της κατάστασης τότε με τη σημερινή. Ο πόλεμος και η Κατοχή μας βρήκαν αθώ-ους, την ώρα που οργώναμε τα χωράφια μας για το στάρι της ζωής, την ώρα που κάναμε όνειρα μετά από σειρά αι-ματοχυσιών και πολέμων και μετά τη Μικρασιατική κατα-στροφή.
Τη σημερινή κατάσταση εν μέρει την προκαλέσαμε. Ο εχθρός και η νέα Κατοχή ήρθαν με την Οικονομία και τα όσα μέσα μεταχειρίστηκαν για να επιβληθούν. Κεφαλαιο-κρατία, χρηματοκρατία, πλουτοκρατία χρησιμοποίησαν την πολιτική και άλωσαν τη δικαιοσύνη. Ασχολούμενοι με τον εαυτό μας δεν πήραμε μυρωδιά και η νέα σκλαβιά επιβλή-θηκε. Να αναμετρηθούμε λοιπόν θαρραλέα με τα πάθη και τα λάθη μας. Προσκυνήσαμε νέα είδωλα, νέες αξίες που επικράτησαν. Η με κάθε μέσον διάκριση και απόκτηση χρημάτων, η ιδιοτέλεια, έγιναν αυτοσκοπός και το άλλοτε κραταιό δημοκρατικό κίνημα της αξιοπρέπειας, της δικαιο-σύνης, της ελευθερίας, μεταβλήθηκε σε διαρκή πίεση για περισσότερα, σε κυνήγι πλούτου και μέθη κατανάλωσης. Πρώτοι διδάξαντες οι πολιτικοί αξιοποίησαν επικερδώς καλλιέργειες διαιρέσεων, για να φορέσουν αυτοκρατορικές πορφύρες και βασιλικά στέμματα. Στον έρωτα της ποσό-τητας υποταχθήκαμε δυστυχώς όλοι.
Να ρωτήσουμε αν το αίμα που χύθηκε ήταν για να γίνουμε οι βολεμένοι της λησμονιάς, οι θεατές των παρα-θύρων της τηλεόρασης, οπαδοί και χειροκροτητές ενός θεάτρου, όπου παίζεται το δικό μας δράμα. Να ρωτήσου-με, αν τιμούμε την ιστορία αυτών των ατελείωτων αγώνων με τη σημερινή προκλητική περιφρόνηση σε όσα συνιστούν κοινωνία δικαίου. Με το λαό στη γωνία και στις ουρές επαίτη. Με αποσυνάγωγους τους νέους. Αν συμβιβάζονται οι δάφνες με τη διαφθορά στο δημόσιο βίο και το φακελάκι.
Την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο θα πολε-μούσαν σήμερα εκείνοι που θυσιάστηκαν για την ελευθερί-α. Ποιες στάσεις άραγε και ποιες πράξεις μας προάγουν γενικά όλα εκείνα που θα μπορούσε να είναι μηνύματα μι-ας καινούριας εξέγερσης ελευθερίας; Να λογαριάσουμε πόσο απομακρυνθήκαμε από ουσιαστικά νοήματα ζωής και ουσίας. Το πολιτικό σύστημα χρεοκόπησε και ωφέλιμο εί-ναι να εξασφαλίσουμε νερό για τις πυρκαγιές που έρχονται και ν' αλλάξουμε πορεία, υιοθετώντας επιτέλους έναν ελάχιστο ορθολογισμό. Η συνεχώς αδιάλλακτη στάση μας, η ανικανότητα συνεργασιών και σύνθεσης, η συγκρουσιακή λογική, οι ρητορείες αντί της αλήθειας, η διαρκής καταγ-γελία των άλλων, μάλλον δεν χαράσσουν δρόμο εξόδου.
Οι προβληματισμοί είναι ευρύτεροι και δεν αφορούν μόνο εμάς. Οι αξίες της καταναλωτικής κοινωνίας, τα συμφέροντα των μεγάλων, η σπατάλη, η απληστία, η έ-παρση και ο εγωισμός των ισχυρών, η αδιαφορία για τους αδικημένους του σύγχρονου κόσμου, ο ψεύτικος και γυάλι-νος κόσμος της τηλεόρασης, η διαφθορά στην κοινωνική ζωή, η καταστροφή του περιβάλλοντος, αποτελούν ε-χθρούς για την ανθρωπότητα όπως ο φασισμός και ο να-ζισμός του 1940. Οι ολοκληρωτισμοί που οδήγησαν στο Νταχάου και το Άουσβιτς είχαν τη λογική του θανάτου. Τα σημερινά συστήματα με την οικονομία ανεξέλεγκτη και φαύλη, τη διεθνή τοκογλυφία και την απάνθρωπη κερδο-σκοπία σκοτώνουν καθημερινά την ψυχή του ανθρώπου, διαφθείρουν τη νεολαία και υποτάσσουν τους λαούς όλου του κόσμου.
Τι άραγε μπορούμε να κάνουμε; Χρειαζόμαστε περισ-σότερη αλήθεια, περισσότερη σοφία και αγάπη, περισσό-τερη δικαιοσύνη. Καινούριες σχέσεις να δημιουργήσουμε με το μέλλον, να ξαναδούμε εργασίες που περιφρονήσαμε, να ξανασκεφτούμε απ' την αρχή τα πράγματα. Καθημερινός πρέπει να είναι ο αγώνας αμφισβήτησης κατεστημένων σκέψεων και συμπεριφορών και πάντα με στοργή κι ενδια-φέρον για τους συνανθρώπους.
Αναζητούνται παντού νέες μορφές συλλογικής δρά-σης, νέοι πολιτισμοί πολιτικής, για να μην ξαναφτάσουμε στην Ευρώπη των πολέμων και των διαιρέσεων, την Ευ-ρώπη της αριστοκρατίας, των καισάρων και των συμφερό-ντων, την υπεύθυνη και για τα εγκλήματα της αποικιο-κρατίας. Αναζητούνται νέοι τρόποι αντιμετώπισης του πο-λιτισμού, ώστε να μη θεμελιώνονται οι κοινωνίες πάνω στο αδικία και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Ενός πολιτισμού με την φαντασία στην εξουσία που θα γονιμοποιεί φανερές και κρυφές δυνάμεις μέσα μας. Ανοί-γονται μπροστά μας κι άλλοι δρόμοι δυνατοτήτων, γίνονται δυνατά τα αδύνατα.
α) Να οδηγηθούμε λοιπόν στην αυτογνωσία. Γιατί η αλήθεια δεν είναι αυτή που μας παρουσιάζουν οι τηλεπα-ρουσιαστές, δεν είναι πάντα η ορατή, αλλά και η άλλη, η κρυμμένη στα βάθη που ανθίζει η καρδιά του ανθρώπου, εκεί που φιλικοί δρόμοι διασταυρώνονται.
Αν περισσεύει η οργή και το μίσος, αυτά δεν οδηγούν στις απαραίτητες συνειδητοποιήσεις, αλλά γίνονται πρόξενοι άλλων κακών. Ίσως η αναγκαστική επανεκτίμη-ση ορίων και δυνατοτήτων καθενός μας και της κοινωνίας οδηγήσει τελικά στην επαναπροσέγγιση των ανθρώπων.
β) Η ζωή μας στις μικρές κοινωνίες μπορεί να εν-θαρρύνει την συνεργασία, την κατανόηση και την ανθρω-πιά. Με την ανατρεπτική ισχύ της ελπίδας θα σηκωθούμε λίγο ψηλότερα, από τα κάτω, που μας καθηλώνει η εγωι-στική αντίληψη της ζωής προς τα άνω των αιθέρων της υπέρβασης. Προσβλέπουμε στη λάμψη του όρους Θαβώρ, εκεί που μεταμορφώνονται ο άνθρωπος, ο ποιητής και ο θεός.
γ) Να μη ρίχνουμε διαρκώς τα βάρη στους άλλους, αλλά να ενδιαφερθούμε για τη δική μας ευθύνη και το δικό μας έργο. Η παραγωγή διαιρέσεων, η διαρκής διάθεση εχθροπραξιών με τη μια ή την άλλη μορφή εμποδίζουν πά-ντα τη συγγένεια και τη συνεννόηση. Να βρούμε τρόπους, ν' ανοίξουμε τους κλειστούς δρόμους για τη νεολαία, να πλησιάσουμε τους συνανθρώπους, να ελαττώσουμε όσο γί-νεται τη δυστυχία. Ζητούμε αλληλεγγύη από τους άλλους, ας τη δείξουμε πρώτα στα δικά μας.
Στέφανα καταθέτουμε και στους μαχόμενους της βι-οπάλης, σε όσους υψώνουν ανάστημα να διασώσουν αν-θρώπινες ευαισθησίες, σ' εκείνους που αντιστέκονται με αξιοπρέπεια στα δεινά του δημόσιου βίου, σε όλους όσους παραμένουν όρθιοι και περήφανοι στα χτυπήματα της Μοί-ρας.
Αναζητούμε φάρο φωτεινό, νήμα στο λαβύρινθο, από τη ζωή και τα διδάγματα των γενναίων που μνημονεύσαμε. Διατηρούμε το δικαίωμα να ονειρευόμαστε. Θα βρούμε διέξοδο, θα βρούμε δρόμους.
Μακάρι!
Χρίστος Γεωργούσης
Μέλος του μητρώου
