Η περιοχή που χωροταξικά οριοθετείται από ένα νοητό τρίγωνο με «κορυφές» την Ελληνοαμερικανική Ενωση, τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και την παλιά Σχολή Δοξιάδη φιλοξένησε μια αρκετά ζωηρή πνευματική κίνηση τη δεκαετία του ’60, προτού παρασυρθεί στη δίνη της γενικότερης φθοράς του κέντρου. «Η περιοχή έζησε τη λεγόμενη “χαμένη άνοιξη”, όπως την ονόμασε ο Στρατής Τσίρκας. Μέχρι την επιβολή της δικτατορίας η Νεάπολη ήταν το κέντρο για το ανήσυχο κοινό που συνδιαλέγονταν με τους διανοούμενους και τους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής», λέει στην «Κ» ο Λεωνίδας Φοίβος Κόσκος, πρόεδρος του Hellenic American University και εμπνευστής της πρωτοβουλίας για την πνευματική «επανεκκίνηση» της ιστορικής συνοικίας.
Η μεταπολίτευση και η συνακόλουθη οικονομική ευμάρεια ώθησε τους κατοίκους του κέντρου στα νέα προάστια με αποτέλεσμα την οικιστική αποδυνάμωσή του. Αν και στην περιοχή διατηρούνται πνευματικοί πυλώνες, όπως η Ακαδημία Αθηνών, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων και εκδοτικοί οίκοι, που συνασπίζονται στην πρωτοβουλία της «Νεάπολης – Νέα Πόλη», ο κ. Κόσκος επισημαίνει ότι χωρίς την ευαισθητοποίηση των πολιτών και των –εναπομεινάντων– κατοίκων κάθε πρωτοβουλία θα πέφτει στο κενό.
Μικρογραφία παθογενειών
Στην προσπάθεια να επιστρέψει η Νεάπολη στην πνευματική της «εγρήγορση» εντάσσεται το συνέδριο «Αναζητώντας τη Μεταρρύθμιση στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελλάδα», που διοργανώνεται στην Ελληνοαμερικανική Ενωση με περισσότερους από 40 διακεκριμένους ομιλητές. Εάν η «εξαφάνιση» της Νεάπολης ως πνευματικής νησίδας με ξεχωριστή ταυτότητα αντανακλά τη δυσκολία προσαρμογής στις αλλαγές του γενικότερου περιβάλλοντος, είτε αυτές εκφράζονται στην κοινωνία, στον αστικό ιστό ή στην πολιτική, τότε η περίπτωση της Νεάπολης θα μπορούσε να αποτελέσει μια μικρογραφία των παθογενειών που συνδέονται με την εφαρμογή αυτού που γενικότερα ονομάζουμε «μεταρρύθμιση». Και ειδικά με τη «μεταρρύθμιση εν Ελλάδι», όπως επισημαίνει σκωπτικά ο Αγγελος Δεληβοριάς εκ της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου. Το τριήμερο συνέδριο (20-22 Οκτωβρίου) θα εξετάσει το ευρύ θέμα και την έννοια της μεταρρύθμισης μέσα από το κράτος και τους πολιτικούς θεσμούς, τη διεθνή πρακτική, τον πολιτισμό και τις πνευματικές αναζητήσεις, τον ρόλο και την υποδοχή των μεταρρυθμίσεων από την κοινωνία, την οικονομία και τον δημόσιο χώρο και το αστικό περιβάλλον, ενώ κεντρικός εισηγητής θα είναι ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.
«Δεν θέλουμε να αναπαράγουμε έναν αυτοενοχοποιητικό λόγο», τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας του ΑΤΕΙ Πελοποννήσου Δημήτρης Σωτηρόπουλος. Ο καθηγητής και μέλος της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου, που θα συντονίσει το πάνελ για τον ρόλο της κοινωνίας στις μεταρρυθμίσεις, τονίζει ότι το θέμα «είναι με ποιον τρόπο εφαρμόζεται μια μεταρρύθμιση στην πράξη». «Δεν υπάρχει μια αυτοματοποιημένη κοινωνική υποδοχή των μεταρρυθμίσεων. Δεν είναι βέβαιο ότι κάτι θα λειτουργήσει πάντοτε και παντού. Η εφαρμογή είναι μια περίπλοκη διαδικασία», σημειώνει και επισημαίνει ότι το ελληνικό κράτος δεν έχει μόνο «αποτυχίες» και «χρεοκοπίες» να επιδείξει στην ιστορία του. «Δεν ήταν πάντα αναποτελεσματικό το κράτος. Για παράδειγμα την περίοδο του Μεσοπολέμου προχώρησαν μεγάλες αλλαγές στην οικονομία, τον στρατό, την εκπαίδευση. Στα νεότερα χρόνια παρατηρούμε μια στασιμότητα στο μεταρρυθμιστικό κομμάτι και η αποτυχία του κράτους σε αυτή την περίπτωση είναι ότι δεν προετοίμασε την κοινωνία για τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές της παγκοσμιοποίησης», τονίζει ο κ. Σωτηρόπουλος.
Οι ενδιαφέρουσες ομιλίες είναι η μία όψη του συνεδρίου, καθώς ένας από τους στόχους είναι να ενεργοποιήσει τη συμμετοχή του κοινού σε έναν γόνιμο διάλογο και να αποτελέσει εφαλτήριο για μια σειρά παρόμοιων παρεμβάσεων στο πλαίσιο της «Νεάπολης». «Με την ευχή της αφύπνισης του κοινού και ίσως της πολιτείας», συμπληρώνει ο κ. Δεληβοριάς. Στο ίδιο πλαίσιο, διοργανώνεται η έκθεση για την αθηναϊκή συνοικία «#NeapolisAthina: και τώρα και τότε» με αρχειακές φωτογραφίες εποχής και έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Λουίζας Καραπιδάκη.
«Αναζητώντας τη Μεταρρύθμιση στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελλάδα», 20-22 Οκτωβρίου, Ελληνοαμερικανική Ενωση, Μασσαλίας 22.
www.kathimerini.gr
Μέλος του μητρώου
