Πρόεδρος της Δημοκρατίας: σιωπηρός ή λάλος;

Η πολιτική και νομική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας στη Mεταπολίτευση συνιστά μείζον διακύβευμα του πολιτεύματος. Το Σύνταγμα του 1975, μετά το δημοψήφισμα κατά της επαναφοράς της βασιλείας, προέβλεπε στην αρχική του εκδοχή αρχηγό του κράτους με σημαντικές αρμοδιότητες ως αντίβαρο στις εξουσίες της κυβέρνησης. Με την, ιστορικά μάλλον συγκυριακή, αναθεώρηση του 1986, οι αρμοδιότητες αυτές περιεστάλησαν σημαντικά, ώστε με την πάροδο του χρόνου η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός να καταστούν πολιτικά παντοδύναμοι. Το πολίτευμά μας έγινε πρωθυπουργοκεντρικό. Σε αυτό συνετέλεσε η προοδευτική απομείωση της ισχύος του Κοινοβουλίου, το οποίο θεωρείται εν πολλοίς ως φόρουμ όπου επιβεβαιώνεται, συνήθως άκριτα, η πολιτική βούληση της κυβέρνησης και, εσχάτως, η δημοσιονομική κρίση που καλεί για ταχεία και άμεση ανταπόκριση σε διεθνείς υποχρεώσεις και δεσμεύσεις της χώρας. Με το άνοιγμα της συζήτησης σε επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο για την ανάγκη συνταγματικής αναθεώρησης, με την «Πρόταση για ένα καινοτόμο Σύνταγμα», που δημοσίευσε την περασμένη Κυριακή η «Καθημερινή», και τις εξαγγελίες της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης για επικείμενες προτάσεις τους, ο τρόπος εκλογής και οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας επανέρχονται στο προσκήνιο. Το ζήτημα τίθεται σε επίπεδο τόσο πολιτικό όσο και αυστηρά νομικό. Σε πολιτικό επίπεδο, το ερώτημα είναι εάν είναι ωφέλιμο για το πολίτευμα να υπάρξει αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου, ώστε αυτή να απεμπλακεί από τον εκλογικό κύκλο. Και τούτο, είτε άμεσα από τον λαό είτε έμμεσα από ειδικό εκλεκτορικό σώμα.

Από την άλλη, ερωτάται αν χρειάζεται μια περιορισμένη έστω ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του, όπως εισηγείται η δημοσιευθείσα πρόταση, προκειμένου να επέλθει μεγαλύτερη ισορροπία των πολιτικών λειτουργιών.

Σε επίπεδο νομικό, το ζήτημα είναι εάν είναι επιτρεπτό στο πλαίσιο της προβλεπόμενης αναθεωρητικής διαδικασίας, που απαγορεύει την αλλαγή στη μορφή του πολιτεύματος, να προβλεφθούν τέτοιες διατάξεις. Εν τέλει, το ζήτημα που τίθεται είναι τι τύπου Πρόεδρο της Δημοκρατίας επιθυμούμε για τη χώρα.

Την επόμενη Κυριακή: «Υπουργοί: Βουλευτές ή τεχνοκράτες;»

www.kathimerini.gr