Καμιά φορά, από περιέργεια ξεφύλλιζε νέες εκδόσεις από μάγειρες ή μαγείρισσες που τα τελευταία χρόνια έβλεπε να παρελαύνουν και στην τηλεόραση, αλλά πάντα επέστρεφε στη «Βίβλο» της. Σε πολλούς ίσως φανεί οικεία αυτή η περιγραφή. Τουλάχιστον σε μένα, η μνήμη ενεργοποιήθηκε ακαριαία διαβάζοντας το βιβλίο της κοινωνιολόγου και μαγείρισσας Μαρίας Τσοσκούνογλου «Χρύσα Παραδείση: Η κουζίνα στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1960» (εκδ. Περίπλους).
Ξεκινώντας από μια απλή απορία, τι κάνει τα βιβλία μαγειρικής να αντέχουν στον χρόνο, η συγγραφέας σκαλίζει τη ζωή της Ελληνίδας Τζούλια Τσάιλντ αποκαλύπτοντας, εκτός από ένα συναρπαστικό λάιφ στόρι, και μια εποχή μεγάλων αλλαγών.
Το ξεκίνημα
Ποια ήταν η Χρύσα Παραδείση; Το πρώτο από τα τέσσερα παιδιά του Δημητρίου και της Κατίνας Καλλιάκου, ήρθε από τη Σμύρνη το '22 με την Καταστροφή. Γεννήθηκε εκεί το 1908. Ξεκίνησε να δουλεύει ως δακτυλογράφος, γνωρίζει τον Αλέξανδρο Παραδείση, δημοσιογράφο, ιστορικό και γερή πένα της εποχής με στήλη στην εφημερίδα «Το Εθνος», και περιορίζεται πια στα του σπιτιού. Δεν ήταν επαγγελματίας μαγείρισσα όπως ο Νικόλαος Τσελεμεντές, είχε όμως κληρονομήσει το ταλέντο της γιαγιάς της κι έτσι ο άντρας της απολάμβανε δημιουργίες υψηλής ποιότητας. Ηταν ανοιχτόμυαλος άνθρωπος ο Αλέξανδρος Παραδείσης, δεν ήθελε τη γυναίκα του «δούλα και κυρά», οπότε ήταν θέμα χρόνου να της προτείνει να γράφει στην εφημερίδα που δούλευε μία στήλη με τις συνταγές της. Η αρχή της συγγραφικής της καριέρας –που αργότερα απογειώθηκε μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Γυναίκα» και τις δικές της εκδόσεις– έγινε με ένα ταπεινό μονόστηλο στις εσωτερικές σελίδες της εφημερίδας, στις αρχές της δεκαετίας του '50.
Πώς έφτασε στην επιτυχία και την καταξίωση; Ας μην ξεχνάμε ότι τότε η χώρα έβγαινε από την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Οσοι δεν έφευγαν για την Αυστραλία και την Αμερική γίνονταν εσωτερικοί μετανάστες. Ο πληθυσμός στην πρωτεύουσα αυξανόταν ραγδαία, οι γυναίκες ναι μεν κρατούσαν το νοικοκυριό και μεγαλώναν τα παιδιά, αλλά άρχιζαν να μπαίνουν και στη μισθωτή εργασία. Ενας νέος τρόπος ζωής γεννιόταν, η τεχνολογία έμπαινε όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα, το μαγείρεμα δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση από το γενικότερο πνεύμα της αλλαγής.
Η νέα αντίληψη
Η Χρύσα Παραδείση, που ποτέ δεν προφασίστηκε κάτι περισσότερο από αυτό που ήταν, μια νοικοκυρά και καλή μαγείρισσα, αφουγκράστηκε τις ανάγκες της μέσης Ελληνίδας νοικοκυράς να συμπορευθεί με τις βασικές έννοιες οικιακής οικονομίας, με την εντελώς καινούργια για την εποχή αντίληψη περί «καλών τρόπων», με τη σωστότερη διαχείριση του χρόνου μεταξύ εργασίας και σπιτιού.
Σε αυτό ακριβώς το μεταίχμιο μιας εποχής που δύει και μιας άλλης που ανατέλλει, η Χρύσα Παραδείση γίνεται η καλύτερη φίλη της σύγχρονης γυναίκας, εργαζόμενης και νοικοκυράς, της δίνει ιδέες, της υπενθυμίζει την παράδοση, της συστήνει τη χύτρα ταχύτητας και το μίξερ, της μιλάει για την κέτσαπ και τους συμπυκνωμένους ζωμούς.
Χωρίς να είναι master chef, happy cook, naked chef, η Χρύσα Παραδείση, που έφυγε από τη ζωή τον Φεβρουάριο του 1987, εξέφρασε με καθαρότητα μια πολύ σημαντική εποχή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Γι' αυτό τα φθαρμένα βιβλία της μένουν ακόμη σε κάποιο ράφι της κουζίνας.
www.kathimerini.gr
Μέλος του μητρώου
