Καρπούζια, φυτά και γουρουνάκια... στο ΜΙΝΙΟΝ

Από το 1998 το ΜΙΝΙΟΝ παραμένει κλειστό. Το οριστικό του κλείσιμο ήταν η αρχή του τέλους ολόκληρης της γειτονιάς, από τα εμπορικά καταστήματα της οδού Πατησίων και των παρόδων της, μέχρι τα μικρά ξενοδοχεία και την«πιάτσα» των φροντιστηρίων στην οδό Βερανζέρου και την πλατεία Κάνιγγος. Για περισσότερο από δέκα χρόνια, το κτίριο-τοπόσημο επί της οδού Πατησίων παρέμενε κρυμμένο πίσω από μια σειρά από πράσινες λινάτσες, από αυτές που χρησιμοποιούνται για να περιορίζουν τη σκόνη κατά τις οικοδομικές εργασίες.

Το τελευταίο διάστημα, όμως, κάτι δείχνει να κινείται. Οι βρώμικες λινάτσες απομακρύνθηκαν, συνεργεία μπήκαν ξανά στο κτίριο. Αιτία είναι οι συζητήσεις που προηγήθηκαν τα προηγούμενα δύο χρόνια ανάμεσα στον σημερινό ιδιοκτήτη του ΜΙΝΙΟΝ (τον όμιλο Folli Follie) και τον Δήμο Αθηναίων, που άσκησε πίεση για τη βελτίωση της εικόνας του κτιρίου. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Τζώρτζης Κουτσολιούτσος επισκέφθηκε το σημείο και συμφώνησε με την ανάγκη για μια παρέμβαση. Η μητέρα του, Καίτη Κουτσολιούτσου, «γέννησε» την ιδέα: μέχρι να βρεθεί ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την αξιοποίηση του ΜΙΝΙΟΝ, το κτίριο να καλυφθεί με ένα έργο τέχνης. Μάλιστα πρότεινε να διερευνηθεί η δυνατότητα συνεργασίας με έναν συγκεκριμένο καλλιτέχνη, τον ζωγράφο Γιάννη Κόττη, το ύφος του οποίου ταίριαζε με τον στόχο της ενέργειας.

Το εγχείρημα ανατέθηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο «Κοκκίνου +Κούρκουλας», με το οποίο ο όμιλος συνεργάζεται τα τελευταία χρόνια. «Οι συζητήσεις με τον κ. Κόττη ξεκίνησαν πριν από ενάμισι έτος», λέει η κ. Μαρία Κοκκίνου. «Συζητήσαμε για τη στόχευση της κίνησης, για τις κατευθύνσεις, τους περιορισμούς. Ενα μήνα μετά μας έφερε το έργο του, που δημιουργήθηκε ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό». Το έργο του αποπνέει αισιοδοξία και μια παιδική αθωότητα: καρπούζια, φρούτα, φυτά, γουρουνάκια δημιουργούν μια κεφάτη, παιγνιώδη σύνθεση. «Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια χαρούμενη και ζωντανή νότα σε ένα σημείο της πόλης μαύρο, “ρουφηγμένο”», εξηγεί η κ. Κοκκίνου.

Πώς μετατρέπεις, όμως, έναν πίνακα 0,60x0,12 μέτρων σε ένα πανό, διαστάσεων 140x28 μέτρων που θα «τυλίξει» ένα οικοδομικό τετράγωνο; Οπως εξηγεί η κ. Κοκκίνου, οι περιορισμοί είναι αρκετοί. «Ο καλλιτέχνης δούλεψε έχοντας στο μυαλό του τις αναλογίες του κτιρίου. Επρεπε να λάβει υπόψη του πολλά, για παράδειγμα τη γωνία θέασης του έργου, το ποιο τμήμα θα ακολουθήσει κάθε πλευρά του κτιρίου».

Η τύχη του κτιρίου

Το έργο εκτυπώνεται σε λωρίδες, οι οποίες στη συνέχεια θα αναρτηθούν κάθετα, στηριζόμενες σε καθένα από τα πέντε επίπεδα του ΜΙΝΙΟΝ. Το πανό τυπώνεται σε πλαστικοποιημένο ύφασμα με υψηλή διάτρηση (πάνω από 50%), ώστε να μην αντιστέκεται στον αέρα. Η ανάρτησή του έχει ήδη ξεκινήσει από εξειδικευμένα συνεργεία. «Εκτός» κάλυψης θα μείνει το ένα από τα πέντε επιμέρους κτίρια που συνενώθηκαν για να δημιουργήσουν το ΜΙΝΙΟΝ (το κτίριο στη συμβολή των οδών Δώρου και Σατωβριάνδου), καθώς είναι το μόνο στο οποίο η Folli Follie δεν έχει την πλήρη κυριότητα.

Η κίνηση του ομίλου Follie Follie θα είναι μια ευπρόσδεκτη παρέμβαση σε ένα πραγματικά δύσκολο σημείο του ιστορικού κέντρου, που «διψά» για αλλαγή. Το ερώτημα, όμως, παραμένει το ίδιο: ποια θα είναι η τύχη του κτιρίου; «Η μέχρι σήμερα εικόνα του κτιρίου του ΜΙΝΙΟΝ αλλάζει, αντικατοπτρίζοντας τη σύγχρονη αισθητική του ομίλου FF Group. Η νέα όψη του ιστορικού κτιρίου φιλοτεχνείται, χαρίζοντας νέα πνοή στο αστικό τοπίο της ευρύτερης περιοχής. Η εμπορική του αξιοποίηση παραμένει στόχος του ομίλου. Οταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, θα προχωρήσουμε στα επόμενα βήματα», δηλώνει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος Τζώρτζης Κουτσολιούτσος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το «ζωντάνεμα» του ιστορικού ΜΙΝΙΟΝ, με το οποίο ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας νιώθει ακόμα ισχυρή συναισθηματική σύνδεση, θα λειτουργούσε ως καταλύτης για την περιοχή.

ΜΙΝΙΟΝ: η ιστορία

«Δεκέμβριος 1980. Παρασκευή 19 του μηνός. Τρεις η ώρα μετά τα μεσάνυχτα. Το τηλέφωνό μου χτυπάει μέσα στη νύχτα. Σχεδόν ποτέ τα τηλέφωνα δεν χτυπάνε για καλό αργά μέσα στη νύχτα. Η φωνή στο σύρμα, κραυγή: “Το ΜΙΝΙΟΝ έπιασε φωτιά! Το ΜΙΝΙΟΝ καίγεται, τρέχτε...”. (...) Από την Αγία Παρασκευή που ήταν το σπίτι μας, 12 χιλιόμετρα σε δέκα λεπτά. Δέκα λεπτά! Δέκα αιώνες! Από την αρχή της λεωφόρου Αλεξάνδρας, ο ουρανός στο βάθος κόκκινος και καπνοί. Καπνοί που όλο θέριευαν και ανέβαιναν. Κάτω από αυτούς, η ζωή μας».

Με τη σκηνή αυτή ο ιδρυτής του ΜΙΝΙΟΝ Ιωάννης Γεωργακάς ξεκινά το βιβλίο του «Γεωργακάς. Η ιστορία μιας ζωής. ΜΙΝΙΟΝ. Η ιστορία ενός καταστήματος» (Εξάντας 1994). Ο εμπρησμός του ΜΙΝΙΟΝ ταυτόχρονα με το πολυκατάστημα «Κατράτζος» σήμανε το τέλος της λαμπρής πορείας του πολυκαταστήματος, που απέκτησε διαστάσεις μύθου στη συλλογική μνήμη της πόλης. Ποιος Αθηναίος άλλωστε άνω των 40 δεν θυμάται ως παιδί να έχει περάσει τα Χριστούγεννα από τον τελευταίο όροφο ΜΙΝΙΟΝ, εκεί όπου όλα έμοιαζαν παραμυθένια;

Η ιστορία της δημιουργίας του ΜΙΝΙΟΝ είναι και η ίδια ένα μικρό «παραμύθι», που κρύβει βέβαια τον άγριο αγώνα για επιβίωση και επικράτηση στην κάποτε ακμαία και ανταγωνιστική εμπορική αγορά του κέντρου της Αθήνας.

Γεννημένος το 1913 σε ένα χωριό της ορεινής Μεσσηνίας (Καραμούσταφα, ή Αυλώνα), ο Γιάννης Γεωργακάς πέρασε μια παιδική ηλικία γεμάτη στερήσεις. Σε μικρή ηλικία έρχεται στην Αθήνα και αφού «πέρασε» από διάφορες δουλειές καταλήγει συνέταιρος στο περίπτερο «Μινιόν» στα Χαυτεία (Αιόλου και Σταδίου). Εκεί θα αναπτύξει γρήγορα τις εμπορικές του ικανότητες και σύντομα μαζί με τον φίλο του Αγγ. Σεραφειμίδη (ο οποίος μετά έφυγε για την Αμερική) άνοιξε και δεύτερο περίπτερο.

Το 1947 παίρνει το μεγάλο ρίσκο: αποφασίζει να μεταφέρει την επιχείρησή του στην Πατησίων 13, στον χώρο ενός καταστήματος στο κτίριο Ζελιώτη.

«Στο ΜΕΓΑΛΟ πια ΜΙΝΙΟΝ εκτός από τις συλλογές εμπορευμάτων του μικρού ΜΙΝΙΟΝ προσθέσαμε τώρα και είδη ένδυσης: παπούτσια, παιδικά κ.λπ., καθώς και καλλυντικά», αναφέρει στο βιβλίο του ο κ. Γεωργακάς. «Ο νέος μας χώρος ήταν μεν αρκετός, υπόγειο, ισόγειο, πατάρι, αλλά όχι όσο χρειαζόταν για τις δικές μας ανάγκες εμπορευμάτων και τις φιλοδοξίες μας. Μετά από δύο χρόνια αρχίσαμε πάλι τις επεκτάσεις μας (...).

Το 1958 ολοκληρώνεται η επέκτασή μας σε όλο το 10ώροφο κτίριο Ζελιώτη. Το 1960 επεκτεινόμαστε και στο διπλανό επί της Πατησίων κτίριο του κύριου Σωκράτη Αγγελίδη. Το 1965 μπαίνουμε και στο κτίριο Παπάγου, το ονομαζόμενο “Λευκό Κτίριο” στη γωνία Δώρου και Βερανζέρου (...).

Το 1975 παίρνουμε το τελευταίο γωνιακό κτίριο Πατησίων και Βερανζέρου, το οποίο είχε αγοράσει και ανεγείρει η ασφαλιστική εταιρεία Αστήρ και καθώς συνεχίζαμε τις επεκτάσεις μας, προσφέραμε στον κόσμο όλο και νέα είδη. Και είχαμε χώρους τώρα και για περισσότερα χοντρά είδη: έπιπλα, αυτοκίνητα και όλα τα είδη σπιτιού».

Μέσα στον υπερτριακονταετή βίο του το ΜΙΝΙΟΝ έφερε πολλές «πρωτιές». Πρώτο καθιέρωσε τις ετήσιες εκπτώσεις, τις οποίες ονόμασε «ξεπούλημα». Πρώτο κατήργησε τα παζάρια και έβαλε στα είδη του τιμές ορισμένες. Πρώτο επεκτάθηκε τόσο πολύ στα γειτονικά του κτίρια, καταλαμβάνοντας ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο. Πρώτο έβαλε κυλιόμενες σκάλες, ακόμα και πριν από τον σταθμό των ΗΣΑΠ στην Ομόνοια.

Πρώτο έκανε σχολές πωλητών και στελεχών, πρώτο έκανε σεμινάριο στο προσωπικό του. Πρώτο έκανε χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή για την οργάνωσή του, πρώτο καθιέρωσε το καρνέ αγορών (δωροεπιταγές) και τη λίστα γάμου. Πρώτο έστησε στους «κόλπους» του εστιατόριο-καφέ-μπαρ, πρώτο καθιέρωσε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Το 1980, πριν από τον εμπρησμό, το ΜΙΝΙΟΝ περιλάμβανε 100 τμήματα πωλήσεων με 120.000 προϊόντα. Οι πωλήσεις του είχαν προγραμματιστεί για εκείνο το έτος να ξεπεράσουν τα δύο δισ. δραχμές. Μετά την καταστροφή, το 1983, κατ’ εξαίρεση με νόμο για τις προβληματικές εταιρείες θα κρατικοποιηθεί υπό την επίβλεψη του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων και θα ξαναλειτουργήσει.

Το 1991 ο Γιάννης Γεωργακάς, με συνεταίρους τους Ν. Βερνίκο και Λ. Ησαϊάδη θα εξαγοράσει την επιχείρηση. Ο Γεωργακάς αποσύρεται το 1992 (πέθανε το 2002). Το ΜΙΝΙΟΝ δεν μπορεί πια να σταθεί μέσα στις νέες συνθήκες της αγοράς του κέντρου και το 1998 κλείνει οριστικά. Την επιχείρηση θα αγοράσει τον ίδιο χρόνο η Elmec Sports, η οποία στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας εξαγοράζεται από τον όμιλο Folli Follie.

Βυθισμένο χρόνια μέσα στη σκόνη

Το 2009 υπεγράφη συμφωνία για την ανακατασκευή του ΜΙΝΙΟΝ, με σκοπό να επαναλειτουργήσει. Ομως, η υπόθεση «πάγωσε». Το 2010, η τότε υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη ξεκίνησε να διερευνά τη δυνατότητα συγκέντρωσης όλων των υπηρεσιών του υπουργείου (τότε σε 28 κτίρια, με 1.300 υπαλλήλους) σε ένα κτίριο στο κέντρο. Το 2011 προκηρύχθηκε διαγωνισμός που κατέληξε στην επιλογή του ΜΙΝΙΟΝ, εξέλιξη που έτυχε της στήριξης του Δήμου Αθηναίων. Μάλιστα, το γραφείο «Κοκκίνου+Κούρκουλας» ανέλαβε να προτείνει ιδέες για την αρχιτεκτονική του επανασύσταση. Ομως, το θέμα δεν προχώρησε, παρά τις δύο νομοθετικές ρυθμίσεις που έγιναν (ν. 4024/11, ν. 4099/12) ώστε να μπορέσει η πολιτεία να προχωρήσει στη μακρόχρονη ενοικίαση του κτιρίου. Ισως μία από τις αιτίες ήταν και το φιλόδοξο σχέδιο ανάπλασης της Πανεπιστημίου (που περιελάμβανε και τις αρχές της οδού Πατησίων μέχρι το Αρχαιολογικό Μουσείο) και των υπερ-προσδοκιών που αυτό καλλιέργησε στην αγορά ακινήτων του κέντρου. Τελικά, το σχέδιο ανάπλασης εγκαταλείφθηκε και το ΜΙΝΙΟΝ παρέμεινε βυθισμένο στη σκόνη, με την ευρύτερη γειτονιά να μην καταφέρνει έως και σήμερα να δείξει σημάδια ανάκαμψης.

www.kathimerini.gr