Πανεπιστημίου, η μεγάλη ευκαιρία

Ενας άνθρωπος που σε κερδίζει αμέσως με το χαμόγελο και τη φιλική του διάθεση, αλλά... κάτι παθαίνει όταν βγαίνει στο τραπέζι το δημοσιογραφικό σημειωματάριο. Δεν τον αδικώ. Ο επικεφαλής του γραφείου OKRA, που επικράτησε πέρυσι στον ευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό Re-think Athens, προσπαθεί να είναι πολύ προσεκτικός στα θέματα δημοσιότητας, εξαιτίας της εμπλοκής στην υπόθεση του Ιδρύματος Ωνάση (που ως χορηγός των μελετών του Re-think ήταν πρακτικά ο εργοδότης του).

Πλην όμως σήμερα, ένα χρόνο μετά την πρώτη μας συνάντηση, ο 48χρονος Ολλανδός δείχνει σαφώς πιο «χαλαρός» αλλά και πιο συνειδητοποιημένος. Ισως επειδή μερικές ημέρες νωρίτερα οριστικοποίησε τις τελευταίες λεπτομέρειες των μελετών του έργου, ολοκληρώνοντας την αθηναϊκή του εμπειρία. «Ηταν μια συναρπαστική χρονιά», λέει, «παρότι την περάσαμε... κυνηγώντας τις προθεσμίες! Το χρονοδιάγραμμα ήταν πολύ αυστηρό και δεν έπρεπε να ξεφύγουμε καθόλου, για να μην κινδυνεύσει η χρηματοδότηση του έργου». «Δηλαδή τελειώσατε;» τον ρωτάω. «Ναι, τελειώσαμε. Τουλάχιστον σε αυτή τη φάση του έργου».

Σύμφωνα με τα όσα ανακοινώθηκαν πριν από μερικές εβδομάδες, η ανάπλαση του κέντρου με άξονα την οδό Πανεπιστημίου (ή Re-think Athens, όπως σχηματικά ονόμασε το έργο το Ιδρυμα Ωνάση) βρίσκεται πλέον σε συγκεκριμένη πορεία. Η χρηματοδότηση εξασφαλίστηκε και ο διαγωνισμός για την κατασκευή του αναμένεται να προκηρυχθεί μέσα στην άνοιξη.

Το έργο που, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα δούμε το 2016, θα έχει αρκετές αλλαγές σε σχέση με την πρόταση που κέρδισε τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. «Κατ'αρχήν διευρύνθηκε η περιοχή ανάπλασης. Ο Δήμος Αθηναίων ζήτησε να συμπεριληφθούν όλες οι κάθετοι της Πανεπιστημίου από το ύψος της Σταδίου έως το ύψος της Ακαδημίας, να είναι ευρύτερη η περιοχή που θα έχει τις ίδιες προθέσεις και την ίδια υπογραφή. Ηταν μια πρόκληση, αλλά τελικά ενδυνάμωσε το δίκτυο, κάναμε κάτι καλύτερο από ένα μεμονωμένο βουλεβάρτο».

Περισσότερο νερό

Υπήρχε όμως και μια τεχνική αλλαγή, ιδιαίτερα σημαντική για τη μελλοντική εικόνα του κέντρου. «Οσο προχωρούσαμε στην εξειδίκευση του σχεδιασμού μας, τόσο πιο έντονη γινόταν η ανάγκη να προσδώσουμε στο έργο την αυτάρκειά του. Ταυτόχρονα, όμως, συνειδητοποιήσαμε ότι οι αρδευτικές ανάγκες είναι μεγαλύτερες από αυτές που είχαμε υπολογίσει. Δείτε την οδό Μητροπόλεως: έχει τεράστια, υγιή δέντρα, λόγω του Ηριδανού. Για να συμβεί κάτι ανάλογο και στην Πανεπιστημίου και να αναπτυχθούν τα 800 δέντρα που θα φυτευτούν, ώστε να βοηθήσουν στην ανακούφιση του διαβάτη και στη βελτίωση του μικροκλίματος, καταλάβαμε ότι έπρεπε να παρέχουμε περισσότερο νερό. Επομένως μεγαλώσαμε το σύστημα αποθήκευσης βρόχινου νερού και επεκτείναμε το "δίκτυο" που το τροφοδοτεί.

»Ετσι λοιπόν η υπόγεια δεξαμενή νερού θα επιτρέπει την αυτονομία της άρδευσης και το πλύσιμο του δημόσιου χώρου για τρεις μήνες. Να σημειωθεί ότι όλα αυτά δεν είναι ακριβή παρέμβαση, αντιστοιχούν μόλις στο 3% - 4% του προϋπολογισμού του έργου. Είμαστε λοιπόν πολύ ενθουσιασμένοι με τη δουλειά που κάναμε γιατί πιστεύουμε ότι μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες μεσογειακές πόλεις».

Το βάθος των έργων

Εκτός από τις όποιες αλλαγές, οι μελετητές έπρεπε να λάβουν υπόψη την ιδιαιτερότητα της περιοχής ανάπλασης. «Για παράδειγμα, ανάμεσα στο Σύνταγμα και τη λεγόμενη "αθηναϊκή τριλογία" της οδού Πανεπιστημίου γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι υπάρχουν αρχαιότητες και επομένως δεν μπορούμε να σκάψουμε πιο βαθιά από το ένα μέτρο. Αυτό σημαίνει ότι τα όποια έργα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα σε αυτό το δεδομένο. Αντίθετα κάποια άλλα σημεία, όπως η πλατεία Δικαιοσύνης, έχουν ανασκαφεί στο παρελθόν και γνωρίζουμε ότι οι αρχαιότητες βρίσκονται σε μεγαλύτερο βάθος και επιτρέπουν πιο σύνθετες εργασίες. Ολα αυτά βέβαια δεν μπορούσαμε να τα γνωρίζουμε εκ των προτέρων, όταν συμμετείχαμε με μια πρόταση στον διαγωνισμό. Τις λεπτομέρειες τις μαθαίνεις μετά και προσαρμόζεις τον σχεδιασμό».

Ο κ. Κνάουτ μιλάει με ενθουσιασμό για τη συνεργασία του με Ελληνες αρχιτέκτονες και ιδίως για το αρχιτεκτονικό γραφείο Studio 75 (Δώρα Κοτσώνα - Τάσος Ρηγόπουλος). «Γίναμε ομάδα πολύ γρήγορα. Οι Ελληνες είναι πιο ακριβείς στη μεθοδολογία τους. Οι Ολλανδοί ξεκινάμε με τις ιδέες, ενώ οι Ελληνες συνάδελφοι ασχολούνται με πολλές λεπτομέρειες ήδη από τα αρχικά στάδια του σχεδιασμού, πράγματα που εμείς τα κάνουμε αργότερα. Γενικά είναι ευκολότερο να δουλεύεις με Ελληνες παρά π.χ. με Ιταλούς αρχιτέκτονες. Ολοι μιλούν τέλεια αγγλικά, συνήθως έχουν σπουδάσει ή και εργαστεί για κάποια χρόνια στο εξωτερικό και έχουν διεθνή ματιά στην προσέγγισή τους».

Τώρα λοιπόν που όλα τελείωσαν, ήρθε η ώρα του απολογισμού. Οταν του ζητάς να θυμηθεί τις καλύτερες στιγμές της σύντομης διαδρομής του από την Αθήνα, δεν έχει να διηγηθεί κάτι εντυπωσιακό, αλλά μικρές απλές εικόνες. «Οταν τελειώσαμε, για παράδειγμα, ανοίξαμε μπίρες στο γραφείο και το γιορτάσαμε. Η ημέρα αυτή είναι μία από τις ξεχωριστές αναμνήσεις μου από το project», λέει.

«Αγάπησα την Αθήνα»

«Τώρα πια ανυπομονώ να δω το έργο να παίρνει σάρκα και οστά. Υποσχέθηκα στους γονείς μου, που είναι πλέον ηλικιωμένοι, ότι θα έρθουμε στην Αθήνα όταν η "νέα" Πανεπιστημίου εγκαινιαστεί», λέει και χαμογελά.

«Για εμένα η υπόθεση της Πανεπιστημίου ήταν πολύ ιδιαίτερη. Αγάπησα βαθιά την Αθήνα. Οταν ήρθα, ήξερα ότι είναι όμορφη, ήξερα και για τα προβλήματά της. Τώρα τη νιώθω περισσότερο. Είδα κάτω από την επιφάνεια και αυτό με έκανε να πιστέψω ακόμα περισσότερο στη θετική αλλαγή που θα φέρει η ανάπλαση της Πανεπιστημίου. Οχι, δεν πρόκειται να λύσει τα προβλήματα της Αθήνας. Μπορεί όμως να αλλάξει το ηθικό της πόλης. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και οι πιο "αποθεωμένες" από τους αρχιτέκτονες πόλεις, όπως η Βαρκελώνη, από κάπου ξεκίνησαν. Ας ελπίσουμε λοιπόν ότι η Πανεπιστημίου θα λειτουργήσει ως καταλύτης όχι μόνο για την αναζωογόνηση του κέντρου, αλλά και για τη δρομολόγηση και άλλων μεγάλων παρεμβάσεων στην Αθήνα. Η Πανεπιστημίου είναι μια ευκαιρία».

Φωτογραφία: Μακέτα της νυχτερινής Ομόνοιας, βάσει των σχεδίων του Re-think Athens. Η ανάπλαση του κέντρου με άξονα την οδό Πανεπιστημίου βρίσκεται πλέον σε συγκεκριμένη πορεία.

www.kathimerini.gr