Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Τα νοικοκυριά σε όλο τον κόσμο νιώθουν τη θερμοκρασία να ανεβαίνει με τις τιμές των κοινών ειδών διατροφής όπως το σιτάρι, τα φυτικά έλαια και η ζάχαρη να εκτινάσσονται στα ύψη.
«Παγκόσμιο καλάθι» ψωμιού στη Μαύρη θάλασσα
Τα στοιχεία αναφέρουν ότι η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας είναι ένα «παγκόσμιο καλάθι ψωμιού» και η Ρωσία και η Ουκρανία αντιπροσωπεύουν το 29% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, το 19% των εξαγωγών καλαμποκιού και το 78% των εξαγωγών ηλιελαίου.
Ωστόσο, ο πόλεμος έχει διαταράξει την παραγωγή τροφίμων και έχει διογκώσει περαιτέρω τις τιμές τους. Η Ρωσία έχει απαγορεύσει τις εξαγωγές σιτηρών και η συγκομιδή της Ουκρανίας είναι αβέβαιη.
Ιστορικό υψηλό στις τιμές τροφίμων
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) τόνισε ότι ο παγκόσμιος δείκτης τιμών των τροφίμων έφτασε σε ιστορικό υψηλό τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, το υψηλότερο από την ίδρυση του FAO το 1990.
Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τιμές των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού αυξήθηκαν κατά 4,1% τον Φεβρουάριο μετά από αύξηση 3,5% τον Ιανουάριο.
Οι φτωχές χώρες απειλούνται
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η πραγματική απειλή για την επισιτιστική ασφάλεια βρίσκεται στις φτωχές χώρες, ιδιαίτερα σε χώρες που εξαρτώνται πολύ από εισαγωγές από την Ουκρανία, όπως στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική», εξήγησε ο Αριελ Μπρούνερ, ειδικός στη γεωργία, εκ μέρους του BirdLife Europe and Central Asia, οργανισμού που εστιάζει στη διατήρηση της φύσης.
«Στην Ευρώπη είναι περισσότερο θέμα πληθωρισμού», είπε στη DW.
«Τα δημητριακά, το ηλιέλαιο και μια χούφτα άλλα προϊόντα πιθανότατα θα βιώσουν ένα σοκ στην προσφορά. Αλλά είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι πρόκειται για το εγγύς μέλλον», είπε.
Το εμπόριο τροφίμων της ΕΕ με τη Ρωσία και την Ουκρανία
Η ΕΕ υπήρξε βασικός εμπορικός εταίρος διαφόρων αγροδιατροφικών προϊόντων τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία.
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πριν από τον πόλεμο η ΕΕ έστελνε το 3,7% των συνολικών εξαγωγών της σε αγροδιατροφικά προϊόντα στη Ρωσική Ομοσπονδία και περίπου το 1,4% των εισαγωγών της προέρχονταν από τη Ρωσία.
Ενώ οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων διατροφής της ΕΕ περιλάμβαναν σπόρους σόγιας, κακάο, ελαιούχους σπόρους (ελαιοκράμβη) και μέλι, οι εισαγωγές από τη Ρωσία περιλάμβαναν ελαιούχους σπόρους, σιτάρι, συστατικά ζωοτροφών και λιπάσματα για τη γεωργία.
Εν τω μεταξύ, η Ουκρανία αντιπροσώπευε το 36% των εισαγωγών δημητριακών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το 16% των ελαιούχων σπόρων. Με τη σειρά της, η ΕΕ εξήγαγε περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια ευρώ αγροδιατροφικών προϊόντων στην Ουκρανία το 2021.
Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε τρόφιμα
Ωστόσο, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το μπλοκ μπορεί εύκολα να αντιμετωπίσει την αστάθεια που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε τρόφιμα, με τεράστιο πλεόνασμα αγροδιατροφής, και η ενιαία αγορά της ΕΕ αναμένεται για άλλη μια φορά να αποδείξει την ικανότητά της να απορροφά κραδασμούς», ανέφερε η Επιτροπή σε δήλωση . Δημοσίευσε μια έκθεση στις αρχές Απριλίου, η οποία περιλαμβάνει μέτρα για να βοηθήσει τους αγρότες της ΕΕ να αυξήσουν την εγχώρια παραγωγή σιτηρών όπως το σιτάρι, ο αραβόσιτος και οι ελαιούχοι σπόροι.
Ο Σόμερ Άκερμαν, ένας νεαρός αγρότης και ακτιβιστής για το κλίμα που εδρεύει επί του παρόντος στη Φινλανδία, είπε επίσης στη DW ότι η ΕΕ δεν χρειάζεται να φοβάται τις ελλείψεις τροφίμων λόγω του πολέμου.
Η Επιτροπή είχε ήδη προειδοποιήσει στο παρελθόν ότι το υψηλό κόστος των εισροών ενδέχεται να συνεχίσει να αυξάνει τις τιμές των τροφίμων, πλήττοντας τις φτωχότερες κοινότητες της ΕΕ.
Ο Άκερμαν τόνισε στην DW ότι η επισιτιστική ασφάλεια εκτός ΕΕ επηρεάζεται επίσης. «Υπάρχουν ορισμένες χώρες στη Βόρεια Αφρική που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές από τη Ρωσία και την Ουκρανία για την επισιτιστική τους ασφάλεια...»
Καμπανάκι για τους αγρότες
Ο πόλεμος στη Ρωσία αύξησε επίσης την τιμή των λιπασμάτων, καθιστώντας το κόστος προμήθειας τροφίμων ακόμη πιο ακριβό και εξοργίζοντας τους αγρότες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Οι αγρότες στην Ελλάδα και τη Γαλλία έχουν ήδη πραγματοποιήσει διαδηλώσεις απαιτώντας από την ΕΕ να τους υποστηρίξει για την αντιμετώπιση του υψηλού κόστους λιπασμάτων, που πολλοί φοβούνται ότι θα επηρεάσει την παραγωγή τροφίμων.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι οι αγρότες θα λάβουν περισσότερες επιδοτήσεις από την ΕΕ για να χειριστούν το αυξανόμενο κόστος των καυσίμων και των λιπασμάτων, ο Πέκα Περσόνεν, Γενικός Γραμματέας του ευρωπαϊκού ομίλου αγροτικών λόμπι Copa-Cogeca, δήλωσε στη DW: «έχουμε ήδη δει ότι πριν από τον πόλεμο, υπήρξε τεράστια αύξηση στις τιμές των λιπασμάτων, της ενέργειας και του κόστους εργασίας».
Πρόσθεσε ότι αυτά τα «πρόσθετα υψηλότερα κόστη ήταν πολύ δύσκολο να εξηγηθούν στα άλλα μέρη της αλυσίδας: τη βιομηχανία μεταποίησης και τους λιανοπωλητές».
Πρόβλημα η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα
Ο Άριελ Μπρούνερ της Birdlife υποστηρίζει ότι ενώ είναι σαφές ότι οι αγρότες αγωνίζονται, αυτός ο πόλεμος έχει επίσης αποκαλύψει τα προβλήματα του τρέχοντος γεωργικού συστήματος στην ΕΕ.
«Η μεγάλη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα γίνεται προφανές πρόβλημα και ορισμένοι αγρότες αρχίζουν τώρα να συνειδητοποιούν ότι θα πρέπει να εξαρτώνται λιγότερο από τεχνητά λιπάσματα αζώτου και να χρησιμοποιούν περισσότερες αγροοικολογικές πρακτικές. Οι αγρότες έχουν περάσει από τη μικτή γεωργία στην καλλιέργεια μόνο ενός είδους προϊόντος», είπε στη DW, είπε ο Μπρούνερ.
Η βασική απειλή παραμένει η κλιματική αλλαγή
«Είναι πολύ ξεκάθαρο ότι μεγάλο μέρος του γεωργικού μας συστήματος έχει οδηγηθεί σε μια κατάσταση όπου οι αγρότες είναι εξαιρετικά ευάλωτοι, είτε λόγω αυτού του είδους γεωπολιτικών αναταραχών είτε λόγω κλιματικής αλλαγής, που παραμένει η μεγάλη πραγματική απειλή για την παραγωγή τροφίμων».
Προσανατολισμένη σε διεθνή δράση η ΕΕ
Δεδομένου ότι η επισιτιστική ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κινδυνεύει, το μπλοκ είναι στην πραγματικότητα πρόθυμο να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες ελλείψεις τροφίμων πολύ πέρα από τα σύνορά του.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος υπεύθυνος για τη Διαχείριση Κρίσεων, Γιάνες Λέναρτσιτς είπε ότι «η αύξηση των τιμών των τροφίμων θέτει τους πιο ευάλωτους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο σε ακόμη χειρότερη κατάσταση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αυξάνει την πίεση στα συστήματα τροφίμων και απειλεί εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο με πείνα. Τώρα βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής και απαιτείται επείγουσα δράση».
Συμπλήρωσε δε, ότι η ΕΕ μαζί με τον ΟΗΕ θα εργαστούν για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε ευάλωτες περιοχές.
Πιο έτοιμη Ευρώπη για κάθε ενδεχόμενο
Κατά την τελευταίο σύνοδο της ολομέλειας, μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κάλεσαν επίσης την ΕΕ να αυξήσει την εγχώρια παραγωγή της και να στηρίξει τις χώρες εκτός Ευρώπης που αντιμετωπίζουν ελλείψεις τροφίμων λόγω του πολέμου.
ΚλεΙνοντας, η DW μεταφέρει τα λόγια το Περσόνεν: «Αυτή η εμπειρία έχει πυροδοτήσει μια πολιτική βούληση να διασφαλίσουμε ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ εργάζονται πραγματικά σε αυτό που αποκαλούν σχέδιο ετοιμότητας, όπου σε κάθε είδους κρίση, είτε πολιτική, στρατιωτική είτε ακόμη και φυσική, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι ο πληθυσμός τρέφεται καλά και εφοδιάζεται σταθερά».
Μέλος του μητρώου
