Λίγο πριν την εκπνοή του 2022, πολλές ευρωπαικές χώρες ανέφεραν σοβαρά προβλήματα στην προμήθεια ορισμένων σημαντικών φαρμάκων.
Ωστόσο, σε έρευνα που διενεργήθηκε σε ομάδες που εκπροσωπούν φαρμακεία σε 29 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των μελών της Ε.Ε καθώς και της Τουρκίας, του Κοσσυφοπεδίου, της Νορβηγίας και της Βόρειας Μακεδονίας, σχεδόν το 1/4 χωρών εξέφραζαν παράπονα ότι περισσότερα από 600 φάρμακα βρίσκονται σε έλλειψη. Το 20% ανέφερε ελλείψεις σε 200 έως 300 φάρμακα.
Μάλιστα, τα τρία τέταρτα των χωρών παραδέχτηκαν ότι οι ελλείψεις ήταν χειρότερες τη φετινή χειμερινή περίοδο σε σχέση με την περσινή.
Επιπλέον, ομάδες σε τέσσερις χώρες δήλωσαν ότι οι ελλείψεις είχαν οδηγήσει σε θανάτους πολιτών.
Στο Βέλγιο, οι αρχές κατέγραψαν σχεδόν 300 φάρμακα σε έλλειψη, στη Γερμανία, ο αντίστοιχος αριθμός είναι 408, ενώ στην Αυστρία, έχει εκτιναχθεί σε 600.
Στην Ιταλία η κατάσταση είναι δραματική καθώς πάνω από τρεις χιλιάδες φάρμακα - πολλά από αυτά διαφορετικά σκευάσματα του ίδιου φαρμάκου- δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή στα φαρμακεία.
Ποια φάρμακα είναι σε έλλειψη
Τα αντιβιοτικά, κυρίως η αμοξικιλλίνη, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, βρίσκονται σε έλλειψη.
Άλλες κατηγορίες φαρμάκων, όπως το αντιβηχικό σιρόπι, η παιδική παρακεταμόλη και τα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση, είναι επίσης σε έλλειψη.
Δεν είναι τυχαίο ότι, τον Νοέμβριο, η ρυθμιστική αρχή φαρμάκων της Ελλάδας διεύρυνε τον κατάλογο των φαρμάκων των οποίων η μεταπώληση σε άλλες χώρες, γνωστή ως παράλληλο εμπόριο, απαγορεύεται.
Σύμφωνα με το Politico, το πρόβλημα της έλλειψης της Ευρώπης σε απλά φάρμακα, οφείλεται σε έναν κακό συνδυασμό της αυξημένης ζήτησης και της περιορισμένης προσφοράς.
Η γρίπη όπως και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) ξεκίνησαν φέτος νωρίτερα και είναι ισχυρότερες από το σύνηθες.
Φέτος, υπάρχει επίσης μία ασυνήθιστη επιδημία του στρεπτόκοκκου Α στα παιδιά.
Για τους εμπειρογνώμονες, αυτό το ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο δραστηριότητας των ασθενειών συνδέεται με τα ασθενέστερα ανοσοποιητικά συστήματα που δεν είναι πλέον εξοικειωμένα με τη πλήθος των μικροβίων που μας περιβάλλουν στην καθημερινή ζωή, λόγω των lockdown.
Την ίδια ώρα, η ενεργειακή κρίση όπως και ο πληθωρισμός έχουν επίσης επιβαρύνει τις φαρμακευτικές εταιρείες, επηρεάζοντας την προσφορά.
Πέρυσι, η «Centrient Pharmaceuticals», ένας ολλανδικός παραγωγός δραστικών φαρμακευτικών συστατικών, δήλωσε ότι το εργοστάσιό της ανέπτυξε ένα τέταρτο λιγότερη παραγωγή από ότι το 2021 λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους.
Τον Δεκέμβριο, η «InnoGenerics», μία άλλη φαρμακοβιομηχανία από την Ολλανδία, διασώθηκε από την κυβέρνηση αφού κήρυξε πτώχευση για να κρατήσει το εργοστάσιό της ανοιχτό.
Σύμφωνα με τη «Sandoz», έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στην ευρωπαϊκή αγορά γενοσήμων, το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει μεγάλη προσφορά.
Οι κινήσεις των χωρών
Επιπλέον, ορισμένες χώρες καθυστερούν τις εξαγωγές για να προστατεύσουν τις εγχώριες προμήθειες. Η Ελλάδα, και συγκεκριμένα, η ρυθμιστική αρχή φαρμάκων της χώρας, διεύρυνε πριν δύο μήνες τον κατάλογο των φαρμάκων των οποίων η μεταπώληση σε άλλες χώρες απαγορεύεται.
Η Ρουμανία σταμάτησε προσωρινά τις εξαγωγές ορισμένων αντιβιοτικών και παιδικών παυσίπονων.
Την περασμένη εβδομάδα, το Βέλγιο έδωσε στη δημοσιότητα διάταγμα επιτρέποντας στις αρχές να σταματήσουν τις εξαγωγές σε περίπτωση κρίσης.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση της Γερμανίας εξετάζει το ενδεχόμενο να αλλάξει τον νόμο για να χαλαρώσει τις απαιτήσεις προμήθειας, οι οποίες επί του παρόντος αναγκάζουν τους ασφαλιστές υγείας να αγοράζουν φάρμακα εκεί όπου είναι φθηνότερα.
Η Ολλανδία εισήγαγε πρόσφατα νόμο που απαιτεί από τους προμηθευτές να διατηρούν αποθέματα έξι εβδομάδων για να γεφυρώσουν τις ελλείψεις και στη Σουηδία, η κυβέρνηση της χώρας πρότεινε παρόμοιους κανόνες.
Στο μεταξύ, στις Βρυξέλλες, μια επιτροπή υπό την ηγεσία της ρυθμιστικής αρχής φαρμάκων της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), συνέστησε, μεταξύ άλλων, να χαλαρώσουν οι κανόνες ώστε να επιτρέπεται στα φαρμακεία να χορηγούν χάπια ή δόσεις φαρμάκων μεμονωμένα.
Στη Γερμανία, ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου ζήτησε τη δημιουργία «υπαίθριων αγορών» φαρμάκων, με τους πολίτες να μπορούν να δίνουν τα αχρησιμοποίητα φάρμακά τους σε ασθενείς που τα χρειάζονται.
Στο μεταξύ, στη Γαλλία όπως και τη Γερμανία, οι φαρμακοποιοί άρχισαν να παράγουν τα δικά τους φάρμακα, αν και αυτό είναι απίθανο να κάνει μεγάλη διαφορά, δεδομένης της έκτασης των ελλείψεων.
Πάντως, ο Ευρωπαικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει λάβει διευρυμένες εξουσίες για την παρακολούθηση των ελλείψεων φαρμάκων ενώ έχει συσταθεί ένας νέος φορέας, η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών Υγείας (HERA), με την εξουσία να βγει στην αγορά και να αγοράσει φάρμακα για όλο το «μπλοκ».
Αλλά, μέχρι στιγμής, αυτό δεν συμβαίνει. Για να δράσει η HERA, πρέπει τουλάχιστον τέσσερις χώρες της ΕΕ να υπογράψουν ένα πρόγραμμα αγορών, αλλά καμία χώρα δεν έχει ζητήσει ακόμη να ενεργοποιηθεί αυτή η διαδικασία, δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ.
Στο μεταξύ, η ομάδα εργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων για τις ελλείψεις θα μπορούσε να αποφασίσει την Πέμπτη αν θα συστήσει στην Επιτροπή να κηρύξει τις ελλείψεις φαρμάκων «μείζον γεγονός», μια επίσημη διαπίστωση που θα προκαλούσε κάποια έστω περιορισμένη δράση σε ολόκληρη την ΕΕ.
Μια ομάδα καθοδήγησης του (ΕΜΑ) για τις ελλείψεις θα έχει την εξουσία να ζητήσει στοιχεία σχετικά με τα αποθέματα των φαρμάκων και την παραγωγική ικανότητα από τους προμηθευτές αλλά και να εκδώσει συστάσεις για τον τρόπο να περιορίσει τις ελλείψεις. Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι ότι η κατάσταση είναι ακόμη τόσο άσχημη.
Ενώπιον της επιτροπής υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η κορυφαία αξιωματούχος της Επιτροπής για την Υγεία, Σάντρα Γκαλίνα προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σοβαρότητα της κατάστασης δηλώνοντας ότι υπάρχουν διαθέσιμα εναλλακτικά φάρμακα προς χρήση. Και άλλοι πιστεύουν ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί με το πέρασμα του χρόνου.
«Νομίζω ότι η (κατάσταση) θα ξεκαθαρίσει μόνη της, αλλά αυτό εξαρτάται από την κορύφωση των λοιμώξεων», υποστήριξε ο Άντριαν Φαν ντεν Χόφεν, γενικός διευθυντής του λόμπι για τα γενόσημα φάρμακα «Medicines for Europe».
«Αν έχουμε φτάσει τώρα στην κορύφωση, η προσφορά θα καλύψει γρήγορα το κενό. Αν όχι, μάλλον, δεν είναι καλά τα πράγματα».
Μέλος του μητρώου
