Εκεί, σ' ένα απαστράπτον κτίριο, στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Οουκ Ριτζ, τεράστιες συσκευές φυγοκέντρησης, κάποιες από τις οποίες είχαν έλθει από τη Λιβύη, επέτρεψαν στους επιστήμονες να καταλήξουν στους καλύτερους υπολογισμούς σχετικά με την πραγματική ικανότητα του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα υπό άλλες συνθήκες.
Το αντίγραφο των ιρανικών εγκαταστάσεων αποτελεί μέρος ενός προγράμματος που εκπονείται στα εννιά πυρηνικά εργαστήρια των ΗΠΑ και στοχεύει στην παρεμπόδιση της εξέλιξης των ιρανικής πυρηνικής ικανότητας.
Καθώς ο επόμενος κύκλος συνομιλιών ξεκινά την Τετάρτη στη Βιέννη, η προσπάθεια παραμένει μια τεχνολογική εμμονή για χιλιάδες επιστήμονες που ζουν το «πρόγραμμα Μανχάταν» αντίστροφα. Αντί να κατασκευάζουν την πυρηνική βόμβα , όπως έπραξαν οι προκάτοχοί τους, προσπαθούν να αποτρέψουν τη δημιουργία της.
Ο Ερνεστ Τζ. Μονίζ, υπουργός Ενέργειας και πυρηνικός επιστήμονας, ο οποίος επιβλέπει τα ατομικά εργαστήρια, δήλωσε σε συνέντευξη που παραχώρησε πρόσφατα ότι καθώς η κυβέρνηση Ομπάμα αναζήτησε τεχνικές λύσεις στις συνομιλίες, οι διπλωμάτες θα κινούνταν στα τυφλά «αν δεν διαθέταμε αυτή τη δυνατότητα, η οποία αναπτύχθηκε εντός πολλών δεκαετιών». Αν και δεν συζήτησε τα απόρρητα προγράμματα στο Οουκ Ριτζ, υπογράμμισε ότι τα πυρηνικά εργαστήρια δίνουν στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να διεκπεραιώσουν μια από τις πιο πολύπλοκες προσπάθειες ελέγχου εξοπλισμών.
Ταυτόχρονα, μεταβλήθηκαν τα ίδια τα εργαστήρια. Στις ημέρες κατασκευής της ατομικής βόμβας, οι ερευνητές παρέμεναν εκεί. Οποιοσδήποτε ταξίδεψε για να συμμετάσχει στις συνομιλίες με το Ιράν τον περασμένο χρόνο σε Βιέννη και Λωζάννη, είδε τους υπαλλήλους τους υπουργείου Ενέργειας να εργάζονται αόκνως, καθώς εξελίσσονταν οι διαπραγματεύσεις.
Το περασμένο καλοκαίρι πολλοί ερευνητές διερωτήθηκαν αν υπήρχε τρόπος το Ιράν να μετατρέψει το εργοστάσιο εμπλουτισμού πλουτωνίου στο Φόρντο σε ειρηνικό ερευνητικό κέντρο. Κάτι τέτοιο θα επέτρεπε στην Τεχεράνη να ισχυρισθεί ότι το εργοστάσιο παρέμεινε σε λειτουργία και στις ΗΠΑ να πουν ότι δεν εγκυμονεί κινδύνους.
Σε κάποιες από τις διαπραγματεύσεις οι ειδικοί, τοποθετώντας σοκολατάκια στη σειρά, έδειχναν στους Ιρανούς με ποιο τρόπο θα έπρεπε να επαναδιατάξουν το εργοστάσιο. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι ο μεγάλος όγκος της εργασίας διεκπεραιωνόταν στα εργαστήρια, όπου οι ειδικοί, που είχαν έως τότε συνηθίσει να εργάζονται από τις 9 ώς τις 5, επέστρεφαν προκειμένου να απαντήσουν σε ερωτήματα, αλλά και να στηρίξουν τις απαντήσεις τους με υπολογισμούς και πρότυπα ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Με δεδομένο το παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων, τα εργαστήρια έλεγχαν ξανά και ξανά τα δεδομένα, ώστε οι απαντήσεις να είναι αδιαμφισβήτητα σωστές.
Βασικός στόχος
Ενας από τους βασικούς στόχους της προσπάθειας των ειδικών ήταν ο επανασχεδιασμός τού υπό κατασκευή αντιδραστήρα στο Αράκ, ενός στρατιωτικού συμπλέγματος, το οποίο περιβάλλεται από αντι-αεροπορικά όπλα. Το ερώτημα ήταν πώς να παρεμποδιστεί ο αντιδραστήρας από την παραγωγή πλουτωνίου κατάλληλου για οπλική χρήση, το βασικό, δηλαδή, υλικό που απαιτεί η κατασκευή μιας πυρηνικής βόμβας. Πέρυσι, όταν οι Ιρανοί πρότειναν έναν τρόπο για τον επανασχεδιασμό του Αράκ, την εργασία ανέλαβε το Εθνικό Εργαστήριο Αργκον, έξω από το Σικάγο, τροποποιώντας την πρόταση των Ιρανών ώστε το Αράκ να μην παράγει πλουτώνιο, κατάλληλο για χρήση σε πυρηνική βόμβα, λύση την οποία αποδέχθηκαν τελικά και οι Ιρανοί.
Περί μετατροπής ο λόγος...
Το Φόρντο είναι αυτό που προκαλεί τους μεγαλύτερους φόβους από όλα τα άλλα πυρηνικά κέντρα του Ιράν και αποτέλεσε βασική πρόκληση κατά τη διάρκεια των συνομιλιών. Το εν λόγω σύμπλεγμα εμπλουτισμού πλουτωνίου είναι τόσο βαθιά κρυμμένο σε ένα βουνό, ώστε οι Ισραηλινοί φοβούνται ότι δεν είναι δυνατόν να το προσεγγίσουν ούτε και να πλήξουν τις 3.000 μηχανές φυγοκέντρισης που διαθέτει, εξαπολύοντας αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Τέτοιες δυνατότητες διαθέτουν μόνο οι ΗΠΑ. Το περασμένο καλοκαίρι οι επιστήμονες και οι Αμερικανοί διαπραγματευτές συζήτησαν με ποιο τρόπο να μετατρέψουν αυτό το φρούριο σε ειρηνικό ερευνητικό κέντρο. Η απάντηση βρίσκεται στο γεγονός ότι ολόκληρο το σύμπλεγμα είναι χτισμένο στο υπέδαφος, γεγονός που το καθιστά θαυμάσιο για την παρατήρηση αόρατων ακτίνων από τις συμπαντικές εκρήξεις. Εν ολίγοις, το ερευνητικό κέντρο θα μπορούσε να γίνει ακόμα ένα «παράθυρο στον κόσμο». Μια άλλη ιδέα ήταν να χρησιμοποιηθούν οι συσκευές φυγοκέντρισης για τον καθαρισμό κάποιων σπάνιων στοιχείων τα οποία χρησιμοποιούνται στην ιατρική και όχι για την κατασκευή όπλων. Ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Ερνεστ Μονίζ, σε συνέντευξή τους υπογράμμισε ότι ζήτησε από τους ερευνητές να αναζητήσουν κάθε πιθανή λύση η οποία θα μετέτρεπε το σύμπλεγμα σε ένα ειρηνικό κέντρο, ζήτημα το οποίο άλλωστε θα βρεθεί και στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων που θα ξεκινήσουν την ερχόμενη εβδομάδα.
www.kathimerini.gr
Μέλος του μητρώου
