Τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών που συγκλίνοντας ή αποκλίνοντας γίνονται αισθητές μέσω των σεισμών και καταλήγουν σιγά-σιγά και σε βάθος χρόνου να αλλάζουν την γεωγραφία, θυμίζουν όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Από τα τέλη του 2019, με την κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν να συνάψει συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την κυβέρνηση του Φαγιέζ αλ Σαράτζ στη Λιβύη, ενώ παραλλήλως προανήγγειλε μεγαλοφώνως έρευνες για τον εντοπισμό υδρογονανθράκων στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και την θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Κρήτη και τις ακτές της Λιβύης, οι σχέσεις Αθήνας-Άγκυρας μοιάζουν σαν να κινούνται σε κινούμενη άμμο.
Από τον Νοέμβριο του 2019, με την ανακοίνωση εξωτερικών ορίων της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και την κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ που επηρεάζουν και τις ελληνικές περιοχές υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, η τουρκική κυβέρνηση μπήκε σε μια νέα φάση υλοποίησης του δόγματος της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας», της επέκτασης δηλαδή των ορίων της τουρκικής επικράτειας στην Ανατολική Μεσόγειο και πιθανώς το Αιγαίο. Εμπνευστής και αρχιτέκτονας της στρατηγικής για την τουρκική «Γαλάζια Πατρίδα» είναι ο Τούρκος αντιναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί, ένα από τα πρόσωπα που θεωρούνταν ότι κατείχε μεγάλη ισχύ στο σύστημα εξουσίας της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας.
Γιατί «μπήκε στο ψυγείο» ο Γιαϊτζί
Το Σάββατο 16 Μαϊου ανακοινώθηκε ότι ο αντιναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί μετατέθηκε στο τουρκικό γενικό επιτελείο, από το τουρκικό πολεμικό ναυτικό. Ποιες θα είναι οι νέες αρμοδιότητες του αντιναυάρχου Γιαϊτζί δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί, η μετακίνησή του ωστόσο -σε μια περίοδο που δεν πραγματοποιούνται οι τακτικές ετήσιες κρίσεις των ανωτάτων Τούρκων αξιωματικών- μοιάζει να ισοδυναμεί με απομάκρυνση από τον χώρο του τουρκικού πολεμικού ναυτικού όπου εθεωρείτο πανίσχυρος. Γιατί ο Ταγίπ Ερντογάν και ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ αποφάσισαν να βάλουν «στο ψυγείο» τον αντιναύαρχο Γιαϊτζί, είναι κάτι που θα φανεί το επόμενο διάστημα. Είναι σημαντικό πάντως να επισημανθεί ότι δεν πρόκειται για αποστρατεία του αντιναυάρχου που εμπνεύστηκε τη θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» αλλά μάλλον για μια κομμουνιστικού τύπου απομάκρυνση διά της αναβαθμίσεως.
Αναβολή μεγάλων στρατιωτικών ασκήσεων από την Τουρκία και την Ελλάδα
Η μετακίνηση του αντιναυάρχου Γιαϊτζί γίνεται λίγες ημέρες μετά την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να αναβληθεί η διεξαγωγή της άσκησης «Καταιγίδα», της μεγαλύτερης άσκησης του Πολεμικού Ναυτικού, τυπικώς με σκοπό να προληφθούν πιθανά κρούσματα κορωνοϊού και να μηδενιστεί ο κίνδυνος εξάπλωσης της νόσου στις ένοπλες δυνάμεις. Επί της ουσίας όμως, η αναβολή της άσκησης «Καταιγίδα» είναι μια προσπάθεια εκτόνωσης της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και απάντηση στην τουρκική απόφαση για αναβολή της άσκησης «Μαβί Βατάν» που ελήφθη σε προγενέστερο στάδιο από την Άγκυρα. Την πρόταση να αναβάλει και το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας την άσκηση «Καταιγίδα» έκανε ο ίδιος ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ στον Έλληνα ομόλογό του Νίκο Παναγιωτόπουλο στις 15 Απριλίου, κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής τους συνομιλίας.
Τα «back channels» ελληνοτουρκικής επικοινωνίας
Την ύπαρξη άτυπων διαύλων επικοινωνίας αποκάλυψε σε ανύποπτο χρόνο ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος. Στις 3 Μαϊου, λίγο μετά την παρενόχληση του ελικοπτέρου που τον μετέφερε μαζί με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ στο Φαρμακονήσι και το Αγαθονήσι -κάποια από τα νησιά που η Άγκυρα επιδιώκει λυσσαλέα να εμφανίσει δήθεν σαν αμφισβητούμενης κυριαρχίας- ο Νίκος Παναγιωτόπουλος είχε δηλώσει ότι τέτοιες κινήσεις δεν βοηθούν στην αναγκαία προσπάθεια εκτόνωσης.
Με την λήψη της απόφασης για αναβολή της άσκησης «Καταιγίδα», η Αθήνα έδειξε την διάθεσή της για αποκλιμάκωση της έντασης που είχε δημιουργηθεί με ευθύνη της Τουρκίας μετά την προσπάθεια εισβολής δεκάδων χιλιάδων παράνομων μεταναστών μέσω του Έβρου, τις δεκάδες πτήσεις οπλισμένων τουρκικών μαχητικών πάνω από ελληνικά νησιά και την απόπειρα... απαλλοτρίωσης ελληνικών θαλασσίων ζωνών για τουρκικές έρευνες υδρογονανθράκων. Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι παραλλήλως, μέσω άτυπων διαύλων επικοινωνίας ή αλλιώς «back channels» όπως αποκαλούνται στη διπλωματική γλώσσα, Αθήνα και Άγκυρα συζητούν για το ενδεχόμενο επανάληψης των συνομιλιών για στρατιωτικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Διπλωματικό ράπισμα στην Τουρκία από την ΕΕ
Η αντίδραση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών έδειξε πόσο σημαντική για τα ελληνικά συμφέροντα ήταν η κοινή δήλωση των 27 υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ μετά https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2020/05/15/statement-of-the-eu-foreign-ministers-on-the-situation-in-the-eastern-mediterranean/ το πρόσφατο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδίκασε ρητά και κατηγορηματικά την κλιμακούμενη παράνομη συμπεριφορά της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου μας. Εκτός από αυτονόητη πράξη αλληλεγγύης, η Κοινή Δήλωση αποτελεί αναμφίβολα ένα σαφές και ισχυρό μήνυμα αντίθεσης στην συνεχιζόμενη κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδος και Κυπριακής Δημοκρατίας» τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
«Η ΕΕ έρχεται να επαναλάβει ότι ο σεβασμός της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους στην ανατολική Μεσόγειο, επί τη βάσει των επιταγών του Διεθνούς Δικαίου και των προνοιών της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, είναι δεσμευτικός για όλα τα κράτη μηδενός εξαιρουμένου» επισήμανε ο κ. Δένδιας.
Τις τελευταίες ημέρες έχουν σταματήσει και οι υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικά νησιά, ενώ η ανακοίνωση της ΕΕ που θεωρείται κόλαφος για την Άγκυρα έρχεται να προστεθεί στην Κοινή Διακήρυξη που υιοθετήθηκε πριν από λίγες ημέρες από τη Γαλλία, την Αίγυπτο, την Κύπρο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ελλάδα. Πρόκειται για εξελίξεις που κάθε άλλο παρά αμελητέα σημασία έχουν στη θωράκιση των ελληνικών συμφερόντων και τη διασφάλιση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Κι αν μη τι άλλο, η μετακίνηση του Τούρκου αντιναυάρχου Γιαϊτζί, ίσως και να αποτελεί ένα πρώτο δείγμα ότι ο απρόβλεπτος Ταγίπ Ερντογάν κινείται σε πιο πραγματιστικές θέσεις, σε μια συγκυρία που η οικονομία της χώρας του απειλείται με το φάσμα της κατάρρευσης.
protothema.gr
