AUKUS: ΗΠΑ, Βρετανία και Αυστραλία δημιουργούν ένα μικρό ΝΑΤΟ - Έρχεται νέος «Ψυχρός Πόλεμος» με την Κίνα

«Αν δεν κάνουμε τίποτα, θα μας συντρίψουν» είχε πει τον Φεβρουάριο του 2021 ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, έπειτα από μια μαραθώνια τηλεφωνική συνομιλία με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ. 

Ηταν η αρχή της τετραετούς προεδρικής θητείας του Τζο Μπάιντεν και πολλοί αντελήφθησαν ότι το βαθύ αμερικανικό κράτος δεν θα σταματήσει τις προσπάθειες περιορισμού της διευρυνόμενης επιρροής της Κίνας στον πλανήτη. Στην στρατηγική αυτή, ο Τζο Μπάιντεν συνεχίζει και ενισχύει την πολιτική που ακολουθούσε  ο προκάτοχός του Ντόναλντ Τραμπ. Πέραν της ενοχοποίησης και δαιμονοποίησης της Κίνας για το ξέσπασμα της χειρότερης πανδημίας των τελευταίων 100 ετών με τον κορωνοϊό -που ο Τραμπ αποκαλούσε κινέζικο ιό- ο τέως υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Μάικ Πομπέο το καλοκαίρι του 2020 είχε ταξιδέψει σχεδόν στη μισή Ευρώπη επιχειρώντας να πειθαναγκάσει τους Ευρωπαίους ομολόγους του να μην αναθέσουν στο Πεκίνο την επέκταση των δικτύων επικοινωνίας τους στο επίπεδο 5G. 

Σήμερα, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Τζο Μπάιντεν δείχνει την αποφασιστικότητά του να περιορίσει την επέκταση της κινεζικής επιρροής στην περιοχή του «Ινδο-Ειρηνικού» με την ανακοίνωση της συμφωνίας για συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και άμυνας με την Μεγάλη Βρετανία και την Αυστραλία. Το σχέδιο ονομάστηκε AUKUS (Australia - United Kingdom - United States) και σε πρώτη φάση η τριμερής συμφωνία που ανακοινώθηκε από τον Τζο Μπάιντεν, τον Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον και τον Αυστραλό πρωθυπουργό Σκοτ Μόρισον περιλαμβάνει το σχέδιο για να αποκτήσει η Αυστραλία στόλο πυρηνοκίνητων υποβρυχίων.

Πρόκειται για ένα πλάνο 18 μηνών, το οποίο τερματίζει την κολοσσιαία στρατιωτική και οικονομική συμφωνία της Αυστραλίας με την Γαλλία για αγορά 12 συμβατικών υποβρυχίων τύπου Barracuda (από την ελεγχόμενη από το γαλλικό κράτος Naval Group που θέλει να πουλήσει και στην Ελλάδα τις φρεγάτες Belh@rra>) που επρόκειτο να ξεκινήσει το 2023 και είχε προϋπολογισμό άνω των €30 δισ! Στις δημόσιες δηλώσεις τους, ο Τζο Μπάιντεν με τον Μπόρις Τζόνσον και τον Σκοτ Μόρισον αναφέρθηκαν σε ένα πλάνο 18 μηνών προκειμένου να θεμελιωθεί η απόφαση για προμήθεια του πολεμικού ναυτικού της Αυστραλίας με πυρηνοκίνητα υποβρύχια.

«Η πρώτη πρωτοβουλία στο πλαίσιο της συμφωνίας AUKUS θα είναι η παραλαβή πυρηνοκίνητων υποβρυχίων για το αυστραλιανό ναυτικό, προκειμένου να έχει τη δυνατότητα προστασίας των εθνικών μας συμφερόντων και αυτών των περιφερειακών μας φίλων στο μέλλον» είπε ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Σκοτ Μόρισον διευκρινίζοντας ότι η χώρα του δεν θα επιδιώξει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. 

Εκ των πραγμάτων, η περιοχή του Ειρηνικού στην οποία ταχέως επεκτείνεται η Κίνα, είναι το νέο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου. Ο Αμερικανός πρόεδρος, «στρατολογεί» την Αυστραλία και τη Μεγάλη Βρετανία -τους πιο πιστούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών από την εποχή των Παγκοσμίων Πολέμων- στην προσπάθειά του να περιορίσει την κινεζική επιρροή. Οι καθημερινές «προστριβές» μεταξύ της Κίνας και των ενόπλων δυνάμεων της Ταϊβάν, της οποίας τον εναέριο χώρο παραβιάζουν συστηματικά κινεζικά μαχητικά αεροσκάφη, όπως υποστηρίζει η Ταϊπέι, σε συνδυασμό με το τεράστιο ναυπηγικό πλάνο του κινεζικού ναυτικού δείχνει ότι στο μέλλον το μπρα ντε φερ θα είναι ακόμη μεγαλύτερης έντασης. 

Η συμμαχία AUKUS: Τα πρώτα συμπεράσματα

1. Η αμερικανική κυβέρνηση έκανε την στρατηγική επιλογή να συσφίγξει την στρατιωτική της συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, δύο πιστούς και αφοσιωμένους συμμάχους, με προφανή σκοπό να ανακοπεί η επέκταση της Κίνας στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού. Με δεδομένες τις δυσλειτουργίες της υπερμεγέθους στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ, η Ουάσιγκτον επιλέγει ένα πιο ευέλικτο σχήμα με εταίρους μια χώρα που προσφάτως εγκατέλειψε την ΕΕ και μια ακόμη χώρα που από πολλούς θεωρείται αμερικανικός δορυφόρος. Τις επόμενες εβδομάδες, μήνες και χρόνια, θα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη η στρατηγική συμπόρευση των ΗΠΑ με τη Βρετανία και την Αυστραλία, όχι μόνο στο πεδίο της ασφάλειας στην περιοχή του «Ινδο-Ειρηνικού» αλλά και στο πεδίο της οικονομικής αντιπαράθεσης με την Κίνα.

2. Οι Κινέζοι, που προφανώς αντιλαμβάνονται ότι οι αμερικανικές κινήσεις δεν είναι τυχαίες, αντέδρασαν ήδη. Για νοοτροπία που παραπέμπει στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και για ιδεολογικές προκαταλήψεις, έκανε λόγο ο εκπρόσωπος της κινεζικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον Λιου Πενκγιού. Ενα κρίσιμο ερώτημα είναι πώς θα προσπαθήσει να αντιδράσει ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και αν θα καταφέρει να συνάψει ισχυρές διεθνείς συμμαχίες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν αντίβαρο στη συμμαχία AUKUS.

3. Η «πισώπλατη μαχαιριά» της Αυστραλίας στη Γαλλία, αποτυπώνει ένα κλίμα που δείχνει ότι οι διακρατικές σχέσεις, ακόμη και μεταξύ φιλικών ή συμμαχικών χωρών, είναι πολύ εύκολο να μετατραπούν σε... ζούγκλα. Μόλις το ζήτησαν οι Αμερικανοί, οι Αυστραλοί ακύρωσαν ένα τεραστίων διαστάσεων deal με την Γαλλία για προμήθεια 12 γαλλικών υποβρυχίων με την αιτιολογία ότι αποφάσισαν να αποκτήσουν πυρηνοκίνητα υποβρύχια. Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι υποβρύχια πυρηνικής τεχνολογίας διαθέτει και η Γαλλία, όμως η αυστραλιανή κυβέρνηση ακύρωσε απλώς μια συμφωνία άνω των €30 δισ. που είχε συνομολογηθεί με το Παρίσι από το 2016 και δεν μπήκε καν στον κόπο να ζητήσει έστω... αντιπροσφορά.

4. Μετά την ευθεία παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών προς τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ και τα μέλη της ΕΕ να μην προμηθευτούν συστήματα τεχνολογίας 5G από την Κίνα για να μην δώσουν τη δυνατότητα στο Πεκίνο να παρακολουθεί κρίσιμες επικοινωνίες και να αποκτήσει πρόσβαση σε ευαίσθητες κρατικές πληροφορίες, η Ουάσιγκτον κάνει το επόμενο βήμα για να περιορίσει την κινεζική επέκταση στον Ειρηνικό. Μέχρι πού θα μπορούσε να φτάσει η αντιπαράθεση της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο σε επίπεδο παγκοσμίου εμπορίου, οικονομικών σχέσεων και αν θα μπορούσε να επηρεάσει ισχύουσες συμφωνίες συνεργασίας της Κίνας με χώρες που θεωρείται ότι ανήκουν «εις την Δύσιν», είναι κάτι που θα αποδειχθεί στο προσεχές μέλλον.

5. Η Ευρώπη μοιάζει απομονωμένη και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα κληθεί να λάβει κρίσιμες αποφάσεις στρατηγικής σημασίας για τα επόμενα έτη, αν όχι δεκαετίες. Πώς θα αντιμετωπίσει συνολικά η ΕΕ την «ψυχρή ειρήνη» των Ηνωμένων Πολιτειών με την Κίνα και πώς θα επιλέξει να συμπεριφερθεί απέναντι σε χώρες όπως η Ρωσία και η Τουρκία. 

6. Το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον μετατοπίζεται στην περιοχή του Ειρηνικού και στην Κίνα. Το έδειξε η στάση της αμερικανικής κυβέρνησης στο θέμα της Συρίας, πολύ πρόσφατα η αποχώρηση από το Αφγανιστάν αλλά και οι κινήσεις της Ουάσιγκτον στον πόλεμο μεταξύ Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν και η κρίση στην Λιβύη. Ποια χώρα έχει πολλές πιθανότητες να βγει αναβαθμισμένη από την μεταστροφή της αμερικανικής πολιτικής και ποιες θα πρέπει να είναι οι άμεσες τακτικές κινήσεις και η συνολική στρατηγική της Ελλάδας μπροστά στις αλλαγές που ήδη υλοποιούνται και θα επηρεάσουν και την ευρύτερη περιοχή μας;