Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών

Μάλιστα, για να αναδειχθεί η σοβαρότητα και η έκταση του προβλήματος, ο ΟΗΕ, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης στις 17 Δεκεμβρίου 1999, ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας δεν ήταν τυχαία, καθώς η ημέρα αυτή είχε καθιερωθεί ήδη από γυναικείες οργανώσεις, σε ανάμνηση της δολοφονίας το 1960 των τριών αδερφών Mirabal, πολιτικών ακτιβιστριών που αντιστάθηκαν στο καθεστώς του δικτάτορα Trujillo στη Δομινικανική Δημοκρατία.

Η βία δεν έχει μονάχα ένα πρόσωπο. Υπάρχουν πολλές - εμφανείς ή αφανείς - μορφές κακοποίησης (π.χ. σωματική, σεξουαλική, λεκτική / ψυχολογική, οικονομική) και διάφορα είδη βίας (π.χ. συντροφική/συζυγική και ενδοοικογενειακή, σεξουαλική παρενόχληση, trafficking κ.ά.), που πλήττουν κατά κύριο λόγο τις γυναίκες.

Σύμφωνα με τον επικρατέστερο ορισμό, όπως αναφέρεται στην Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνου και υιοθετήθηκε το 1995 στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη Γυναικών, «Ο όρος “βία κατά των γυναικών” περιλαμβάνει κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα ή είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα, την σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας είτε αυτό προκύπτει στην δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή» (παρ. 113).

Τα διαθέσιμα στοιχεία προξενούν εύλογο προβληματισμό. Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί ότι:
 Σύμφωνα με έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) που δημοσιεύτηκε το 2013, υπολογίζεται ότι περίπου το 35% των γυναικών παγκοσμίως έχουν υποστεί σωματική/σεξουαλική βία κάποια στιγμή στη ζωή τους, με πιο συχνή τη βία από σύντροφο/σύζυγο.
 Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) που δημοσιεύτηκε το 2014, 43% ήταν το ποσοστό των γυναικών στις χώρες της ΕΕ που δήλωσαν ότι έχουν υποστεί κάποια μορφή ψυχολογικής βίας από (τέως ή νυν) σύντροφο.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το επόμενο διάστημα αναμένεται να κυρωθεί και να τεθεί σε ισχύ και στην Ελλάδα η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011, η οποία έχει ήδη υπογραφεί από τη χώρα μας. Η σύμβαση αυτή, που καταρτίστηκε στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, χαρακτηρίζεται ως το πρώτο στο είδος του δεσμευτικό διεθνές εργαλείο που αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία.

Η βία κατά των γυναικών δεν είναι ατομική υπόθεση. Είναι ένα πρόβλημα διαχρονικό και παγκόσμιο, που αφορά όλες ανεξαιρέτως τις κοινωνίες και τους πολιτισμούς. Μπορεί τα ποσοστά ή τα είδη βίας να διαφοροποιούνται ανά περιοχή, ωστόσο σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει κοινός παρονομαστής. Ως κοινή γενεσιουργός αιτία αναγνωρίζονται οι ιστορικά διαπιστωμένες διακρίσεις και ανισότιμες σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων, με τις γυναίκες να βρίσκονται σε συνολικά δυσμενέστερη / κατώτερη κοινωνική θέση, όπως τους έχει παραδοσιακά επιβληθεί. Αλλά και οι επιπτώσεις που προκαλούνται από την άσκηση βίας δεν αφορούν μόνο στην ίδια τη γυναίκα (π.χ. τραυματισμός, ανασφάλεια, μειωμένη αυτοπεποίθηση), αλλά άμεσα ή έμμεσα επηρεάζεται και το περιβάλλον στο οποίο ανήκει και λειτουργεί (π.χ. οικογενειακό, εργασιακό), με το όποιο συνεπαγόμενο κόστος.

Είναι ανάγκη να γίνει κατανοητό ότι τελικά η βία κατά των γυναικών αποτελεί κοινωνικό πρόβλημα και ότι απαιτείται η συνεργασία και κινητοποίηση όλων μας για την αποτελεσματική καταπολέμησή του. Κι αυτό είναι δυνατόν να επιτευχθεί όχι μόνο κατασταλτικά, με την αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων, αλλά, κυρίως, προληπτικά, με την εξάλειψη των έμφυλων ανισοτήτων και των στερεοτυπικών αντιλήψεων και διακρίσεων.
Στην Ελλάδα, σημαντικό μέρος για την αντιμετώπιση του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών αποτελεί η λειτουργία του πανελλαδικού δικτύου υποστηρικτικών δομών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ), το οποίο αποτελείται από 39 Συμβουλευτικά Κέντρα Γυναικών, 21 Ξενώνες Φιλοξενίας και την 24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900.
Σε αυτό το δίκτυο δομών ανήκει και το Συμβουλευτικό Κέντρο Σύρου, το οποίο ξεκίνησε στην Ερμούπολη τον Απρίλιο του 2013 και πλέον συνεχίζει τη λειτουργία του, έχοντας ενταχθεί και χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου 2014-2020, υπό τη διοίκηση και επιστημονική εποπτεία του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ).
Το Συμβουλευτικό Κέντρο Σύρου, με το οποίο μπορούν να επικοινωνούν γυναίκες από τον νομό Κυκλάδων ή και από άλλες περιοχές, απευθύνεται κυρίως σε γυναίκες που έχουν υποστεί βία οποιασδήποτε μορφής ή/και πολλαπλές διακρίσεις (π.χ. άνεργες, μονογονείς, ΑμΕΑ, μετανάστριες, πρόσφυγες κ.τ.λ.). Τονίζεται ότι οι υπηρεσίες του (ψυχοκοινωνική και νομική στήριξη, εργασιακή συμβουλευτική, καθώς και πληροφόρηση και ενημέρωση για θέματα ισότητας των φύλων) παρέχονται ΔΩΡΕΑΝ και καλύπτονται από το ΑΠΟΡΡΗΤΟ της συμβουλευτικής διαδικασίας.