«Δεκαοκτώ χρόνια απογοητευτικής αδράνειας από την πλευρά της Ελληνικής Πολιτείας, η οποία, παρά το ισχυρό νομικό πλαίσιο, δεν έχει προχωρήσει στην ανέλκυση του ναυαγίου, ούτε έχει αποκαταστήσει τη βλάβη στο θαλάσσιο περιβάλλον», αναφέρει στο Newsbomb, o Νίκος Ι. Σπανός, Ναύαρχος ΛΣ-ΕΛΑΚΤ (εα), Πρώην Δ/ντής Λιμένων - Λιμενικής Πολιτικής & Λιμενικής Αστυνομίας και Διεθνής Πραγματογνώμονας Επιστημών Ναυτιλίας.
Σύμφωνα με τον ειδικό αναλυτή, το Sea Diamond δεν είναι απλώς μια θλιβερή υπενθύμιση ενός ναυτικού ατυχήματος. «Είναι ένα ενεργό, βυθισμένο, τοξικό φορτίο που παραμένει στην καρδιά μιας περιοχής ενταγμένης στο δίκτυο Natura 2000, και απειλεί καθημερινά το θαλάσσιο και παράκτιο οικοσύστημα με έκλυση επικίνδυνων ουσιών. Παρά τις επιστημονικές εκθέσεις, τις αποφάσεις των δικαστηρίων και τη ρητή συνταγματική επιταγή, η εκτελεστική εξουσία παραμένει αδρανής», τονίζει.
Η Νομοθεσία είναι Σαφής – Η Πολιτική Ευθύνη είναι Μεγάλη
Σύμφωνα με τον κ. Σπανό, το άρθρο 24 του Συντάγματος της Ελλάδας επιβάλλει την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος ως υποχρέωση του Κράτους. Ο Νόμος 2881/2001 για την ανέλκυση ναυαγίων δίνει στο Υπουργείο Ναυτιλίας τη δυνατότητα και την ευθύνη να κινηθεί αυτεπαγγέλτως για την απομάκρυνση επικίνδυνων ναυαγίων, ιδίως όταν αυτά συνιστούν απειλή για το περιβάλλον ή την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.
Η απόφαση υπ’ αριθ. 1820/2019 του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι απολύτως ξεκάθαρη: το ναυάγιο του Sea Diamond συνιστά πηγή ρύπανσης και το Υπουργείο Ναυτιλίας έχει άμεση και αυτοτελή υποχρέωση να κινήσει τις διαδικασίες ανέλκυσης. Η επίκληση αδυναμίας ή αναμονής δεν νοείται σε μια ευνομούμενη Πολιτεία.
Ο κ. Σπανός στη συνέχεια αναφέρεται στη Συγκριτική Πρακτική της Ιταλίας και το Παράδειγμα της Concordia:
Το 2014, μόλις 14 μήνες μετά το ναυάγιο του Costa Concordia στο νησί Giglio της Τοσκάνης, η ιταλική πολιτεία υποχρέωσε την πλοιοκτήτρια εταιρεία να ανελκύσει το ναυάγιο με ίδια μέσα και δαπάνες, σύμφωνα με την αρχή «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει». Το κόστος ανελκύσεως ξεπέρασε το 1,2 δισεκατομμύριο ευρώ, αλλά το περιβάλλον προστατεύθηκε άμεσα και ουσιαστικά. Στην Ελλάδα, η ίδια αρχή παραμένει ανεφάρμοστη.
Δεκαοκτώ Χρόνια Δικαστικής Οδύσσειας
Παρά την έκδοση της ποινικής απόφασης 515/2016 του Αρείου Πάγου που καταλόγισε ευθύνες στον πλοίαρχο και στέλεχος της διαχειρίστριας εταιρείας, η αστική διαδικασία για την ανέλκυση και την κατανομή της ευθύνης ακόμη εκκρεμεί ενώπιον του Εφετείου Πειραιά. Η πρόσφατη επανεκδίκαση της υπόθεσης στις 20 Μαρτίου 2025 δεν έχει αποφέρει ακόμη αποτελέσματα, εντείνοντας την κοινωνική αγανάκτηση και την περιβαλλοντική ανασφάλεια, όπως υποστηρίζει ο ειδικός.
«Η περιβαλλοντική δικαιοσύνη δεν Επιτρέπεται να αναβάλλεται»
Στη συνέχεια ο κ. Σπανός σχολιάζει στο Newsbomb:
Η αδυναμία του Υπουργείου Ναυτιλίας να ενεργοποιήσει το νομοθετικό του πλαίσιο και η άρνηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος να χαρακτηρίσει το ναυάγιο ως «τοξικό απόβλητο» συνιστούν παραλείψεις με σοβαρές συνέπειες. Εντός μίας από τις πιο προβεβλημένες τουριστικά περιοχές της Ελλάδας, ο βυθός της Σαντορίνης φιλοξενεί ένα επικίνδυνο ναυάγιο, για το οποίο κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη της απομάκρυνσης.
Το φυσικό περιβάλλον δεν είναι απλός οικονομικός πόρος. Είναι πολιτιστική και βιολογική κληρονομιά, άρρηκτα συνδεδεμένη με την εθνική ταυτότητα και τη διεθνή εικόνα της χώρας μας. Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος. Κάθε χρόνος αδράνειας ισοδυναμεί με συνενοχή.
Οι πολίτες, ο Δήμος Θήρας, επιστημονικοί και περιβαλλοντικοί φορείς συνεχίζουν έναν αγώνα που θα έπρεπε να έχει ήδη δικαιωθεί. Ζητούν:
- Άμεση ανέλκυση του ναυαγίου του Sea Diamond.
- Εφαρμογή του Ν. 2881/2001 και ενεργοποίηση της αρχής «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει».
- Αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημίας και λογοδοσία.
- Συμμόρφωση με το Σύνταγμα και τις αποφάσεις των ανωτάτων δικαστηρίων.
Στιγμιότυπο από παλιότερη διαμαρτυρία στο Σύνταγμα για το ναυάγιο
Eurokinissi
Τελική Αξιολογική Παρέμβαση
Σε μια εποχή όπου η περιβαλλοντική προστασία δεν είναι πολυτέλεια αλλά όρος επιβίωσης για τις σύγχρονες κοινωνίες και τις μελλοντικές γενιές, η αδράνεια δεν αποτελεί πλέον επιλογή. Η κλιματική κρίση, η κατάρρευση της βιοποικιλότητας, η εξάντληση των φυσικών πόρων και η σταδιακή απώλεια του φυσικού μας κεφαλαίου, καθιστούν την περιβαλλοντική ευθύνη τον θεμέλιο λίθο κάθε δημόσιας πολιτικής που διεκδικεί νομιμοποίηση.
Η ανέλκυση του Sea Diamond δεν είναι απλώς πράξη συμμόρφωσης προς το υφιστάμενο νομικό και συνταγματικό πλαίσιο. Είναι πράξη ανάκτησης της θεσμικής αξιοπιστίας του Κράτους, πράξη δικαίωσης του κοινωνικού αιτήματος για εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας και, τελικώς, πράξη ελάχιστου σεβασμού προς το φυσικό περιβάλλον και τους ανθρώπους που το υπερασπίζονται επί σειρά ετών.
Κάθε έτος καθυστέρησης είναι ένα έτος βαθύτερης προσβολής της περιβαλλοντικής μας συνείδησης, ένα έτος εγκατάλειψης της οικολογικής ηθικής, ένα έτος που αποδεικνύει ότι οικονομικά συμφέροντα μπορούν ακόμη να υπερισχύουν της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Όμως, ένα Κράτος Δικαίου δεν επιλέγει πότε θα εφαρμόσει το Σύνταγμα – οφείλει να το εφαρμόζει πάντα.
Η ανέλκυση του Sea Diamond συνιστά καθολικό κοινωνικό αίτημα, θεσμική επιταγή και ηθικό καθήκον. Είναι η ελάχιστη πράξη που μπορεί να υποδηλώσει ότι υπάρχει ακόμη πυρήνας ευθύνης στη δημόσια διοίκηση και ότι η περιβαλλοντική προστασία δεν θυσιάζεται στον βωμό της αδράνειας ή της σκοπιμότητας.
Διότι τελικά, δεν υπάρχει βιώσιμη οικονομία χωρίς ζωντανό περιβάλλον, ούτε δημοκρατία χωρίς σεβασμό στη νομιμότητα.
Σύμφωνα με τον κ. Σπανό η Πολιτεία οφείλει να ενεργοποιήσει το νομικό της οπλοστάσιο, καθώς το περιβάλλον δεν μπορεί να περιμένει.
Μάνος Χατζηγιάννης
Φωτ. αρχείου: Eurokinissi
Μέλος του μητρώου
