Αυτό αποφάσισε το Συμβούλιο της Επικρατείας, ακυρώνοντας όλες τις επεκτάσεις που προέβλεπε το γενικό πολεοδομικό σχέδιο του νησιού δέκα χρόνια μετά την έγκρισή του. Προηγήθηκε η απόρριψη μεγάλου τουριστικού επενδυτικού σχεδίου στη Μύκονο, που προέβλεπε διπλάσιες κλίνες από αυτές που επιτρέπονται στη συγκεκριμένη περιοχή, πάλι με την επίκληση της φέρουσας ικανότητας του νησιού. Οι δύο αποφάσεις έχουν κρίσιμη σημασία τη στιγμή που ανατίθενται τα πρώτα ειδικά πολεοδομικά σχέδια για Σαντορίνη και Μύκονο και έπεται συνέχεια.
Χωροταξική μελέτη
Το 1995-2002 εκπονήθηκε με πρωτοβουλία τού τότε ΥΠΕΧΩΔΕ και με χρηματοδότηση από το κοινοτικό πρόγραμμα Envireg ειδική χωροταξική μελέτη για την Πάρο και την Αντίπαρο, η οποία –διόλου ασυνήθιστα– δεν θεσμοθετήθηκε ποτέ. Τη μελέτη αυτή όμως εξέτασε το Συμβούλιο της Επικρατείας, μαζί με τις μελέτες που εκπονήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 2000 στο πλαίσιο του γενικού πολεοδομικού σχεδίου, από τις οποίες προκύπτει η αλματώδης αύξηση του τουρισμού και της εξοχικής κατοικίας στην Πάρο από τη δεκαετία του ’80 (ενδεικτικά, μέσα στη δεκαετία 1990-2000 το δομημένο περιβάλλον του νησιού διπλασιάστηκε). Η Πάρος δεν γλίτωσε από τις περίφημες αποφάσεις νομαρχών του 1985, με τις οποίες 24 οικισμοί επεκτάθηκαν πέραν των πραγματικών ορίων τους. Επίσης, με τα χρόνια δημιουργήθηκαν ακόμα 31 «άτυποι» οικισμοί με βάση τις διατάξεις περί εκτός σχεδίου δόμησης.
Η απόρριψη σχεδίου Π.Δ. για τη Μύκονο
Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας των μικρών νησιών επανήλθε και τον περασμένο Δεκέμβριο για τη Μύκονο. Το ΣτΕ απέρριψε (αρ. 196/2021) το σχέδιο προεδρικού διατάγματος με το οποίο θα εγκρινόταν το Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ, ένα πολεοδομικό εργαλείο για την πολεοδόμηση μεγάλων επενδύσεων σε ιδιωτική γη) με την ονομασία Project Blue στην Ανω Μερά της Μυκόνου. Το επενδυτικό σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία τουριστικής εγκατάστασης 340 κλινών σε έκταση 92,5 στρεμμάτων, σε απόσταση 400 μέτρων από την παραλία Καλό Λιβάδι. Το μεγαλύτερο τμήμα του Project Blue βρίσκεται σε ζώνη οικιστικού ελέγχου και σύμφωνα με τις διατάξεις της θα έπρεπε να έχει κατ’ ανώτατο 150 (και όχι 340) κλίνες. Ο επενδυτής, στο σχέδιό του υποστήριξε ότι ο περιορισμός αυτός, που είχε ως σκοπό να μειώσει τη διασπορά μικρών τουριστικών μονάδων, είναι σήμερα ανεπίκαιρος καθώς καθιστά μονάδες υψηλότερων προδιαγραφών μη οικονομικά βιώσιμες. Και ότι η επιλογή που θα υπήρχε, να επιτύχει τον ίδιο αριθμό κλινών μέσω κατατμήσεων της έκτασής του, θα ήταν προβληματική γιατί δεν θα εξασφάλιζε την ενιαία θεώρηση του χώρου. Σημειώνεται ότι τον Ιούνιο του 2020 εγκρίθηκε άλλο ΕΣΧΑΣΕ στη θέση Καραπέτης στην Ανω Μερά, που αφορά τη δημιουργία τουριστικής εγκατάστασης 192 κλινών με καταφύγιο τουριστικών σκαφών σε έκταση 60,3 στρεμμάτων.
Το ΣτΕ από την πλευρά του έκρινε ότι η νομοθεσία επιτρέπει μεν αποκλίσεις από τα όσα ορίζει μια ζώνη οικιστικού ελέγχου, «όμως οι αποκλίσεις δεν θα πρέπει να ανατρέπουν εντελώς τον σχεδιασμό της περιοχής», όπως εν προκειμένω τον διπλασιασμό των κλινών. Επίσης, σημειώνει ότι δεν έχει ληφθεί υπόψη για τον καθορισμό των πολεοδομικών μεγεθών το άλλο ΕΣΧΑΣΕ, που ήδη εγκρίθηκε σε γειτονική περιοχή, ενώ η διαμόρφωση «ιδιωτικής οδού σεβαστών διαστάσεων στην εκτός σχεδίου περιοχή δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι στηρίζεται σε επαρκή (σ.σ. ευρύτερο) σχεδιασμό δικτύου».
Οι δύο αποφάσεις του ΣτΕ έχουν μεγάλη σημασία, καθώς την περίοδο αυτή ξεκινούν σταδιακά τα νέα πολεοδομικά (ειδικά ή τοπικά) πλαίσια για τα νησιά. Χθες, η διοικούσα του ΤΕΕ επικύρωσε το αποτέλεσμα των διαγωνισμών για τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια Μυκόνου και Θήρας και μέσα στις επόμενες ημέρες θα υπογραφούν οι σχετικές συμβάσεις, ενώ ήδη έχει ανατεθεί αντίστοιχο για την Ελαφόνησο Λακωνίας και έπεται συνέχεια. Το ερώτημα είναι κατά πόσον μέσω των ΕΠΣ των δύο τουριστικών νησιών η Πολιτεία θα λάβει έστω και σήμερα δραστικές αποφάσεις για την προστασία τους, ή απλά θα αποτελέσουν ακόμα μια επικύρωση της υφιστάμενης κατάστασης και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες.
Μέλος του μητρώου
