καταπιάνεται με τις δύο γυναικείες μορφές -η μία αληθινή, η άλλη μυθιστορηματική- που κυριάρχησαν στη ζωή ενός μεγάλου συγγραφέα, του Εμμανουήλ Ροΐδη.
Ο πλήρης τίτλος της παράστασης, που παρουσιάζεται στις 30 και 31 Ιουλίου στον Χώρο Η της Πειραιώς 260, είναι «Πάπισσα Ιωάννα - Αναζητώντας την ιστορία του Ροΐδη μέσα από τη μητέρα του, Κορνηλία». Πόσο έμοιαζε η Κορνηλία Ροΐδη με τη γυναίκα που έγινε... Πάπας; Ποια είναι τα κοινά τους στοιχεία; Οπως συνηθίζει, ο Δημήτρης Μαυρίκιος θα χρησιμοποιήσει και βίντεο, ενώ για τον ρόλο της Κορνηλίας θα συνεργαστεί, μετά τον «Γυάλινο Κόσμο», με τη Ράνια Οικονομίδου. Στον ρόλο της Ιωάννας, η Γιούλικα Σκαφιδά.
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος ξέκλεψε λίγο χρόνο από τις εντατικές πρόβες για να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.
– Μια ισχυρή μητρική φιγούρα κυριαρχεί και σ' αυτό το έργο, όπως και στον «Γυάλινο κόσμο», μόνο που τώρα η παρουσία της ήταν ευεργετική για το παιδί της. Ποιο ήταν το αρχικό και βασικό σας κίνητρο για να καταπιαστείτε με την Κορνηλία Ροΐδη;
– Κατ' αρχάς, η μυθιστορηματική βιογραφία της, ειδικά τα παιδικά και τα νεανικά της χρόνια που καθρεφτίζονται και σε άλλα έργα του Ροΐδη. Οι «βιογραφίες» Ιωάννας και Κορνηλίας είναι μυθιστορήματα ασύλληπτης φαντασίας. Στην περίπτωση της Ιωάννας πρόκειται κυριολεκτικά για ένα μυθιστόρημα, της δε Κορνηλίας μεταφορικά: ένα συγκλονιστικό «μυθιστόρημα» σπαρακτικά βιωμένο και μαγικά «κληροδοτημένο» στον συγγραφέα της πρώτης... Κορνηλία και Ιωάννα μένουν και οι δυο ορφανές στα οκτώ τους χρόνια. Διωγμένες από τον τόπο τους, ζουν δύσκολα παιδικά χρόνια και δουλεύουν σκληρά υπηρετώντας «προστάτες» που τις εκμεταλλεύονται για τα πρώιμα χαρίσματά τους. Και οι δυο θα ξεφύγουν από τη μοίρα της σκλάβας για να φτάσουν πολύ «ψηλά». Απλώς διαλέγουν διαφορετικούς δρόμους. Η Ιωάννα ακολουθεί την Αγία Λιόββα (η Λένα Κιτσοπούλου, από οθόνης, στην παράσταση). Γίνεται μοναχή για να φτάσει στο ύπατο αξίωμα της ιεροσύνης και να στεφθεί Πάπας. Η Κορνηλία προφανώς είχε διαλέξει τον αντίθετο δρόμο, τον δρόμο της άλλης αγίας που μας εμφανίζει ο Ροΐδης στο σταυροδρόμι της «μεγάλης απόφασης». Αναφέρομαι στην Αγία Ιδα (Εβελίνα Παπούλια, από οθόνης) που προτρέπει την Ιωάννα να παντρευτεί για να δικαιωθεί ως μητέρα. Η Κορνηλία δικαιώθηκε ως μητέρα όσο ελάχιστες γυναίκες. Οχι μόνο επειδή υπήρξε η μάνα ενός μεγάλου συγγραφέα, αλλά και επειδή ο Ροΐδης τής επιφύλασσε ένα δώρο που μόνο η λατρεία ενός ιδιοφυούς γιου μπορεί να προσφέρει. Προκειμένου να την απαλλάξει από την οδύνη της είδησης ότι ο άλλος γιος της αυτοκτόνησε, υποδύθηκε τον αδελφό του σε μια μακρόχρονη αλληλογραφία που διάβαζε στη μητέρα του έχοντας γράψει ο ίδιος τα γράμματα του νεκρού Νικολή Ροΐδη.
Η ιστορία κάνει κύκλους
– Μας πηγαίνετε σε μια δυναμική εποχή του 19ου αιώνα, σε μια επίσης δυναμική αστική τάξη. Είναι η εποχή μέσα στις αναζητήσεις αυτής της παράστασης και αναπόφευκτα η σύγκριση με το σήμερα;
– Η ιστορία κάνει κύκλους. Πριν από μερικές δεκαετίες η «Πάπισσα Ιωάννα» δεν ήταν επίκαιρη όσο σήμερα. Η επιστροφή της θρησκείας ως μπαμπούλα που σου υπαγορεύει ακόμη και τι επιτρέπεται και τι όχι στο σεξ, η αγιοποίηση παπών που καταδικάζουν το προφυλακτικό ως αντικείμενο που υπηρετεί τον διάβολο, ενώ το AIDS θερίζει εκατομμύρια αθώων χριστιανών σε υπανάπτυκτες χώρες, όλα αυτά μας πάνε πίσω στα χρόνια και τους αιώνες. Κατρακυλάμε ολοταχώς προς νέους μεσαίωνες...
– Θα δούμε ένα έργο που αφορά περισσότερο τη διαμόρφωση ενός μεγάλου δημιουργού ή τη διαμόρφωση μιας δυνατής και καθοριστικής σχέσης μητέρας-παιδιού;
– Μάλλον το δεύτερο, αν πρέπει να διαλέξω ένα από τα δύο. Η Κορνηλία τον γέννησε, του κληροδότησε το πνεύμα της, τον ανέστησε, τον καμάρωσε και... τον έθαψε. Εζησαν μαζί σχεδόν όλη τη ζωή του Ροΐδη, μέχρι που εκείνος άφησε την τελευταία του πνοή στην αγκαλιά της. Εκείνη είχε μείνει χήρα σχετικά νέα. Εκείνος ήταν πάντα άγαμος και με σπάνιες, φευγαλέες ερωτικές περιπέτειες· ίσως και μηδενικές, αν πιστέψουμε κάποια κουτσομπολιά της εποχής. Στο τέλος, μάνα και γιος ήταν αχώριστοι, πάντα κάτω από την ίδια στέγη. Εκείνος είχε χάσει τελείως την ακοή του και εκείνη την όρασή της. Βλέπανε με τα μάτια του. Ακούγανε με τ' αυτιά της. Μια σχέση απόλυτου δεσίματος και αμοιβαίας εξάρτησης. Πιο κοντινή δεν γίνεται για δυο ανθρώπους, πόσο μάλλον όταν ο ένας έχει βγει από τα σπλάχνα του άλλου...
– Τελικά, μέσα από τις δύο καθοριστικές φιγούρες στη ζωή του Ροϊδη, το θέμα είναι περισσότερο ο Ροΐδης ή οι δύο γυναικείες προσωπικότητες;
– Θα έλεγα συνοπτικά ο Ροΐδης ανάμεσα στις δύο αυτές ηρωίδες της ζωής και της μυθοπλασίας του. Η καθεμιά τους έχει τόση δύναμη για εκείνον που εισχωρεί στην επικράτεια της άλλης. Αφενός, η μάνα, με τη μυθιστορηματική βιογραφία, σπρώχνεται κι άλλο προς τη μυθοπλασία από έναν γιο υποδυόμενο το νεκρό της παιδί. Αφετέρου, η ηρωίδα του μόνου μυθιστορήματός του σπρώχνεται από τον έρωτα του Πυγμαλίωνα - Ροΐδη σε περιοχές του μύθου που συνορεύουν με την πραγματικότητα του «εραστή της Ιωάννας».
– Μας έχετε συνηθίσει σε τρυφερά αγγίγματα των θεμάτων με τα οποία καταπιάνεστε. Γιατί αυτή η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους;
– Νομίζω ότι το γυμνό ή οι σκηνές σεξουαλικής έντασης δεν στερούν από μια παράσταση, όπως και από μία σχέση, την τρυφερότητα. Ούτε έχω σκοπό να ηθικολογήσω. Απλώς νιώθω υποχρεωμένος να προειδοποιήσω τους γονείς ανήλικων παιδιών ότι η παράσταση έχει και τέτοιες σκηνές.
www.kathimerini.gr
Μέλος του μητρώου
