Πρόκειται για τη Φανουρόπιτα, τη νόστιμη, υγιεινή, νηστίσιμη πίτα που φτιάχνεται ανήμερα της εορτής του Αγίου Φανουρίου (27 Αυγούστου) από τις παραδοσιακές νοικοκυρές και ευλογείται στην εκκλησία που τιμά εκείνη την ημέρα τον Χριστιανό Μεγαλομάρτυρα.
Στα νησιά μας η παράδοση της Φανουρόπιτας έχει βαθιές ρίζες καθώς η λατρεία του Αγίου ξεκίνησε αρχικά από τη Ρόδο την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας όπου και βρέθηκε ως εκ θαύματος η εικόνα του σε άριστη κατάσταση μέσα σε ερείπια γκρεμισμένης εκκλησίας, τη στιγμή που όλες οι άλλες εικόνες γύρω ήταν κατεστραμμένες. Το όνομα του Αγίου ήταν γραμμένο πάνω στην εικόνα στην οποία απεικονίζονταν παραστατικά και τα 12 μαρτύριά του.
Η κατεστραμμένη εκκλησία αναστηλώθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου Νείλο και η εικόνα του Αγίου Φανουρίου σώζεται μέχρι σήμερα στη Ρόδο αποτελώντας ένα από τα σπουδαιότερα ορθόδοξα προσκυνήματα.
Πλούσια λαογραφικά στοιχεία και θρύλοι για τα θαύματα του Αγίου μέσα στους αιώνες «δένονται» με την πίστη της φανέρωσης από τον Άγιο Φανούριο χαμένων προσώπων ή αντικειμένων. Η παρετυμολογία του ονόματός του από το ρήμα «φαίνω» που σημαίνει αποκαλύπτω, έθρεψε την παραπάνω αντίληψη που έβαλε κατά παράδοση στα χείλη των πιστών τη φράση του τάματος: «Άγιε μου Φανούρη, φανέρωσέ μου το, κι εγώ θα φτιάξω πίτα».
Σύμφωνα όμως με τη θρησκευτική ιστορία η Φανουρόπιτα φτιάχνεται κατά τη θέληση του Αγίου, για να σωθεί η ψυχή της μητέρας του η οποία ήταν μια σκληρή και αμαρτωλή γυναίκα. Ο αγαπημένος Σκιαθίτης κοσμοκαλόγερος της ελληνικής πεζογραφίας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, γράφει ότι όποιος επικαλείται τον Άγιο Φανούριο πρέπει πάντα να λέει: «Θεός σχωρες΄ τη μητέρα του Αγίου Φανουρίου. Θεός σχωρές΄την».
Πέρα όμως από τα ανεξάντλητα έθιμα και τις παραδόσεις που σχετίζονται με τη γλυκιά πίτα της 27ης Αυγούστου, η αγαπημένη γεύση της Φανουρόπιτας αποτελεί μέχρι σήμερα ένα πεντανόστιμο έδεσμα που φτιάχνεται εύκολα και τρώγεται ακόμη πιο εύκολα. Μοιάζει με κέικ, αλλά δεν είναι. Γιατί κι εδώ η παράδοση έχει βάλει το «χέρι» της καθώς τη θέλει να φτιάχνεται με 7 ή 9 υλικά που συμβολίζουν τα μυστήρια της εκκλησίας, τις μέρες της δημιουργίας ή τα τάγματα των αγγέλων!
Δοκιμάστε να φτιάξετε λοιπόν φέτος στις 27 Αυγούστου Φανουρόπιτα η οποία εκτός των άλλων, αποτελεί ευλογημένο σύμβολο καλοτυχίας για το σπιτικό σας!
Η Αργυρώ Μπαρμπαρίγου μας δίνει τη συνταγή της:
Υλικά Συνταγής
1⅓ φλ. ελαιόλαδο απαλό (ή σπορέλαιο)
1⅓ φλ. ζάχαρη
1/2 φλ. γλυκό κρασί
1½ φλ. χυμό πορτοκάλι και ξύσμα από 2 πορτοκάλια
1 κ.γλ. σόδα
κανελογαρίφαλα
4 φλ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του (500 γραµ)
Προαιρετικά
1/2 φλ. σουσάμι
1 φλ. σταφίδες ανάμεικτες
1 φλ. καρύδια χοντροκομμένα
Για το μείγμα μπαχαρικών
1 κ.γλ. γεμάτο κανέλα
1/2 κ.γλ. γαρίφαλο
1/3 κ.γλ. μοσχοκάρυδο
Εκτέλεση
Αυτή η αφράτη, νηστίσιμη φανουρόπιτα με ελαιόλαδο, όπως και όλα τα παραδοσιακά γλυκά, είναι μια πολύ εύκολη συνταγή.
Σε ένα μπολ βάζουμε το λάδι, τη ζάχαρη, το ξύσμα και τα κανελογαρίφαλα. Με σύρμα δουλεύουμε το μείγμα για 2-3΄ να γίνει σαν κρέμα και να λιώσει καλά η ζάχαρη. Προσθέτουμε το κρασί κι ανακατεύουμε.
Διαλύουμε τη σόδα στο χυμό πορτοκάλι, σε μια κανάτα κι ανακατεύουμε πάνω από το μπολ με το μείγμα της φανουρόπιτας, γιατί φουσκώνει και χύνεται ο χυμός. Ανακατεύουμε το πορτοκάλι μέσα στα υλικά. Προσθέτουμε το αλεύρι και με το σύρμα ανακατεύουμε. Το μείγμα φανουρόπιτας θα μοιάζει με χυλός.
Θα χρησιμοποιήσουμε ελαφρά λαδωμένο ταψάκι 30χ24 εκ. Αν χρησιμοποιήσετε σουσάμι, πασπαλίζετε το μισό στη βάση και στα τοιχώματα του ταψιού. Το υπόλοιπο θα το πασπαλίσετε στην επιφάνεια της φανουρόπιτας.
Έχουμε προθερμάνει καλά τον φούρνο στις αντιστάσεις πάνω κάτω, στους 170 βαθμούς C και θα ψήσουμε στην κάτω σχάρα για 1 ώρα και 10΄ περίπου. Εναλλακτικά, ψήνουμε στον αέρα στους 160 βαθμούς C, στην μεσαία σχάρα για περίπου 50΄.
Πριν βγάλουμε τη φανουρόπιτα από το φούρνο, τσεκάρουμε το κέντρο της με μαχαίρι, να βεβαιωθούμε ότι ψήθηκε σωστά. Το μαχαίρι πρέπει να βγαίνει στεγνό από ζύμη.
Η φανουρόπιτα αφού ψηθεί, θα φουσκώσει και θα διπλασιαστεί σε όγκο, η επιφάνεια της θα ροδίσει καλά και το άρωμα της θα σας τρελάνει. Αφήστε να κρυώσει και να τραβήξει τα υγρά από την θερμοκρασία του φούρνου. Κόψτε σε κομμάτια και σερβίρετε κι αν θέλετε πασπαλίστε με άχνη και κανέλα
Λίγα ακόμα μυστικά για τη νηστίσιμη και αφράτη φανουρόπιτα
• Η φανουρόπιτα θέλει καλό ψήσιμο σε μέτρια θερμοκρασία γύρω στην 1 ώρα και κάτι η 1 ώρα παρά, ανάλογα με ποιο τρόπο θα ψήσετε, αντιστάσεις ή αέρα.
• Για να γίνει αφράτη η φανουρόπιτα, πρέπει να λιώσει καλά η ζάχαρη μέσα στο λάδι και τα δυο μαζί να γίνουν σαν κρέμα.
• Η ζύμη της φανουρόπιτας πρέπει να είναι σαν χυλός όχι σφιχτή.
• Για να γίνει αφράτη η φανουρόπιτα, πρέπει να ανακατέψετε το μείγμα όσο λιγότερο γίνεται, από την ώρα που θα μπει το αλεύρι. Αλλιώς, θα γίνει ελαστική και σφιχτή.
•Αν δεν έχετε γλυκό κρασί, ανακατέψετε λίγο πετιμέζι ή μέλι, με ένα οποιοδήποτε κρασί.
•Αν χρησιμοποιήσετε καρύδια και σταφίδες, για να μείνουν σε όλη τη φανουροπιτα και να μην πάνε στον πάτο του ταψιού κάντε το εξής: Βάλτε καρύδια χοντροκομμένα και σταφίδες σε ένα μπολ. Ραντίστε με 2-3 κουταλιές κρασί η χυμό πορτοκάλι κι ανακατέψτε να βραχούν. Πασπαλίστε με λίγο από το συνολικό αλεύρι. Ανακατέψτε ξανά για να ντυθούν όλα με το αλεύρι. Αφού προσθέσετε το αλεύρι στα υλικά, ρίξτε μέσα και τα καρύδια με τις σταφίδες. Κάντε απαλό ανακάτεμα.
Μέλος του μητρώου
